Sayt test rejimida ishlamoqda

Саидноманов Акмалхўжа Комилжоновичнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):“Ўзбек тили тиббиёт терминологияси ва унинг лексикографик талқини”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.3.PhD/Fil944.
Илмий раҳбар: Мадвалиев Абдуваҳоб Патахович, филология фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти, DSc.02/30.12.2019.Fil.46.03.
Расмий оппонентлар: Йўлдошев Иброҳим Жўраевич, филология фанлари доктори, профессор; Искандарова Шарифа Мадалиевна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот:  Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ўзбек тиббиёт терминологиясининг шаклланиш ва ривожланиш босқичлари ва генетик асосларини белгилаш, мавжуд луғатлар асосида тиббиёт терминларининг лексикографик хусусиятларини очиб бериш ва соҳа терминологиясини тартибга солишдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўзбек тиббиёт терминологиясининг шаклланиш тарихи, юнонча, лотинча, русча, форсча тожикча терминларнинг генетик асоси негизида ўз ва ўзлашган қатламнинг тўлиқ калька ва ярим калька турлари аниқланиб, Шарқ тиббиёти намояндалари яратган терминография очиб берилган;
ўзбек тилида қўлланаётган тиббиёт терминларининг ички ва ташқи манбаси асосида ҳосил бўлишининг семантик ва синтактик усуллари аниқланиб, терминларнинг бир ва кўп компонентли тузилиши аниқланган;
тиббиёт терминларининг терминологик, изоҳли ва таржима луғатлардаги лексикографик талқини ҳамда шу асосда терминларнинг изоҳи ва таржималаридаги мазмунан ўхшаш ва денотатив фарқли жиҳати очиб берилган;
тиббиёт соҳасида илгаридан кенг қўлланиб келинган терминларнинг кейинчалик бошқа тиллар таъсирида байналмилал муқобиллари юзага келиши ҳамда миллийлик ва байналмилалликнинг ўзаро нисбати аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек тили тиббиёт терминологиясининг шаклланишини, генетик асосларини ўрганиш, уларни лексикографик тадқиқ этиш бўйича олинган илмий натижалар ва хулосалар асосида:
ўзбек тили тиббиёт терминологиясидаги ташхис, газак, балоғат, муолажа, иситма, акашак, анурия, рамад, ранжур, аймон каби сўз-терминлар; нафас мушаклари, умуртқа тешиги, ичак яллиғланиши, бурун бўшлиғи, буйрак қопқоғи сингари бирикма-терминларга берган лексикографик изоҳларидан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институтида 2007-2011 йилларда амалга оширилган ФА-Ф1-034 “Ўзбек тили лексикаси ва терминологиясининг ривожланиш тамойиллари” мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Фанлар академиясининг 2020 йил 23 сентябрдаги 3/1255 –1975-сон маълумотномаси) Натижада кўп жилдли “Ўзбек тилининг изоҳли луғати”даги тиббиётга оид бир қатор луғавий бирликларнинг маъноларини очиб беришда тегишли терминлар изоҳларининг янада такомиллашувига эришилган;
пилла, бўғма, қичима, саратон, шол, зотилжам, чипқон, қорасон, эшакеми сингари тиббиёт терминлари бўйича хулосалардан  Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институтида 2012 – 2016 йилларда бажарилган ФА-Ф1-Г 041 рақамли “Ўзбек тили лексикаси ва терминологиясининг мустақиллик даври тараққиётини тадқиқ этиш” номли фундаментал лойиҳанинг биринчи йўналишини ёзишда фойдаланилган (Фанлар академиясининг 2020 йил 23 сентябрдаги 3/1255 –1975-сон маълумотномаси) Натижада лойиҳанинг “Ўзбек тили терминологиясининг мустақиллик даври тараққиётини тадқиқ этиш” деб номланган иккинчи йўналишини ёзишда диссертациядаги бўғма, зотилжам, йиринг, пилла, саратон, чипқон, шол, эшакеми, қичима, қорасон, қўтир сингари 40 дан ортиқ тиббий терминларга берилган изоҳларни такомиллаштиришга эришилган. 

Yangiliklarga obuna bo‘lish