Тешабоева Зиёдахон Қодировнанинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумиймаълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Бобурнома»нинг инглизча таржималаридаги фразеолгик бирликлар ва уларнинг миллий-маданий хусусиятлари», 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.1.PhD/Fil79.

Илмий раҳбар: Боқиева Гуландон Хисамовна, филология фанлари доктори, профессор

Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик институти, DSc.27.06.2017.Fil.21.01.

Расмий оппонентлар: Сафаров Шахриёр Сафарович, филология фанлари доктори, профессор; Холманова Зулхумор Турдиевна, филология фанлари доктори, доцент.

Етакчи ташкилот: Андижон давлат университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: «Бобурнома»нинг инглизча таржималаридаги фразеологик бирликларнинг миллий-маданий хусусиятларини семантик, компонент, когнитив-концептуал таҳлиллар орқали очиб беришдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:

«Бобурнома»даги фразеологик бирлик, мақол, маталларнинг таржимасидаги фарқ ва ўхшашликлар аниқланган ҳамда аслият мазмунини акс эттирувчи  муқобиллари ишлаб чиқилган;

фразеологик бирликлар таржимасининг қиёсий таҳлиллари асосида тасвирий ва функционал эквивалентлик ҳолати таъминланган ҳамда таржима таклифлари ҳавола этилган;

инглизча таржималарда семантик, компонент, когнитив-концептуал қиёсий таҳлиллар амалга оширилган, фразеологик бирликлар концепти таснифланган, таржимонларнинг даврий ёндашувлари асосланган;

«Бобурнома»нинг табдилида миллий-маданий фразеологик бирлик ва мақол мазмунининг адекватликка эришилмаганлиги исботланган;

миллий-маданий хусусиятларнинг таржимада акс эттириш муаммолари қиёсий таҳлиллар асосида ёритиб берилган, фразеологик бирликнинг таржимада миқдор устуворлиги аниқланган ва статистикаси ишлаб чиқилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

«Бобурнома»нинг инглизча таржималаридаги фразеологик бирликларни қиёсий ўрганиш асосида:

«Бобурнома» асарининг инглизча таржималаридаги фразеологик бирликлар ва уларнинг миллий-маданий хусусиятлари ҳақидаги маълумотлар Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг Давлат адабиёт музейида ташкил этилган «Темурийлар даври ва Бобур» мавзусидаги экспозицияни шакллантиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2017 йил 12 сентябрдаги 3/1255-1822-сон маълумотномаси). Натижада ўқувчи ва томошабинларга асар таржималари ва фразеологик бирлик, мақол, матал ва афоризмларнинг эквивалентлари ҳақида қимматли маълумотларга эга бўлиш имкониятини яратган;

«Бобурнома»даги фразеологик бирликлар ва паремияларнинг инглизча таржималари ва диссертация материалларидан Бобур номли халқаро жамоат фонди фаолиятида ҳамда «Бобур энциклопедияси» китобининг тўлдирилган нашрида фойдаланилган (Бобур номли халқаро жамоат фондининг 2017 йил 14 августдаги 147-сон маълумотномаси). Аждодларимиз меросини халқаро миқёсдаги нуфузини ошириш ва чуқур ўрганишда, фразеологик бирликлар, мақол, маталларнинг инглизча таржималари бобуршунослар учун муҳим манба бўлиб хизмат қилган;

табдил, интерпретация ва таржима трансформациялар тўғрисидаги натижалар ОТ-А1-53 рақамли “Translation in Use” дарсликларини яратиш ва нашр қилиш» мавзусидаги лойиҳа доирасида “Writing translation” дарслигини яратишга татбиқ қилинган (Фан ва технологиялар агентлигининг 2017 йил 22 ноябрдаги ФТА-02-11/1165-сон маълумотномаси). Натижада Примқул Қодировнинг «Юлдузли тунлар», «Ҳумоюн ва Акбар» китобини инглиз тилига таржима қилишда «Бобурнома»даги фразеологик бирликлар ва паремияларнинг инглизча таржималари луғати» муҳим манба бўлиб хизмат қилган.