Машарипова Тамара Жолдасбаевнанинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Публицистика назариясида асарнинг мазмун ва шакл муаммолари (Қорақалпоғистон Республикаси матбуоти материаллари мисолида)», 10.00.09–Журналистика (филология фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.2.PhD/Fil215.

Илмий раҳбар: Мўминов Файзулла Абдуллаевич, филология фанлари доктори, профессор;

Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик институти DSc.27.06.2017.Fil.21.01. рақамли илмий кенгаш асосида бир марталик илмий кенгаш.

Расмий оппонентлар: Бахадырова Сарыгуль, филология фанлари доктори, профессор; Алламбергенова Перхан Кудайбергеновна, филология фанлари номзоди;

Етакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: публицистикани ахборий фаолият шакли сифатида ўрганиш ҳамда публицистик асарнинг мазмуни ва шакли сингари назарий категориялар концепциясини очиб беришдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

публицистиканинг «ижод тури» ва «махсус услубда бажарилган матнлар» маъноларидан ташқари дефинициянинг аудитория учун муҳим бўлган «публицистик асар яратиш механизми» ва публицистикани тўртинчи ҳокимият мавқеига етказадиган «ижтимоий институт» тушунчаларига ҳам эга эканлиги исботланган;

публицистик асар мазмунининг унсурлари уч асосий бирлик – мавзу, факт ва талқинга бирлашганлиги ишлаб чиқилган;

«публицистика сар услуби» ифодасининг ноаниқ эканлиги, зеро публицистиканинг ўзи услуб эканлиги асосланган;

алоҳида публицистик жанрларнинг мавжуд эмаслиги, журналистика, бадиий адабиёт ва илмий ижодга тааллуқли асарларни публицистик шаклда ифода этиш мумкинлиги далилланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Публицистика назариясида асарнинг мазмун ва шакл муаммолари тадқиқи бўйича олинган натижалар асоcида:

публицистикани ижтимоий институт сифатида қабул қилиш, «публицистика жанрлари» ўрнига «журналистика жанрлари» деб қўллаш, публицистиканинг ўзи услуб эканлиги ҳамда ишда мавжуд бўлган бошқа илмий-назарий ва илмий-методик тавсиялар матбуот амалиётига татбиқ этилган (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлигининг 2017 йил 1 ноябрдаги 11/3286-сон маълумотномаси). Натижада публицистиканинг «ижод тури» ва «махсус тарзда ёзилган матн» сифатидаги тушунчаларидан ташқари «публицистик асар яратиш механизми» ва «ижтимоий институт» маъноларидаталқин этиш орқали журналистиканинг жамиятдаги ўрнини кенгроқ тушунишга, соҳанинг ривожланишига оид билимларни такомиллаштиришга хизмат қилган;

публицистик асарнинг мазмунига нисбатан янгича талқинлар, унинг уч унсури (мавзу, факт ва уларнинг талқини) ҳақидаги натижалардан мамлакатимиз журналистларининг ижодий фаолиятида фойдаланилган (Ўзбекистон журналистлари ижодий уюшмасининг 2017 йил 1 ноябрдаги 13/307-сон маълумотномаси). Публицистик асарнинг мазмун ва шакл муаммолари тўғрисидаги диссертантнинг янги илмий хулосалари телерадио, интернет ва босма нашрлар фаолиятининг сифат жиҳатдан яхшиланишига хизмат қилган;

публицистика назарияси ва амалиёти, медиа жанрлари, тили ва услубига оид тавсиялардан Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпаниясининг амалий фаолиятида фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпаниясининг 2017 йил  20 январдаги 01-02/29-сон маълумотномаси). Натижада телерадиодастурларни  публицистик руҳда тайёрлашда, тил ва услубда йўл қўйилаётган камчиликлар, хато ва тушунмовчиликларнинг олдини олишда назарий асос бўлган.