Xamdamova Muxayyoxon Tuxtasinovnaning

falsafadoktori (PhD) dissertatsiyasihimoyasihaqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.

Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Bachadon ichi kontratsepsiyasi vositalarini qo‘llash natijalari va kechishini bashorat qilish», 14.00.01–Akusherlik va ginekologiya (tibbiyot fanlari).

Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.2.PhD/Tib160.

Ilmiy rahbar: Saidjalilova Dilnoza Djavdatovna, tibbiyot fanlari doktori, dotsent.

Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Buxoro davlat tibbiyot instituti.

IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent pediatriya tibbiyot instituti, DSc.27.06.2017.Tib.29.01.

Rasmiy opponentlar: Sultanov Saidazim Nosirovich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Xaybulina Zarina Ruslanovna, tibbiyot fanlari doktori.

Yetakchi tashkilot:Respublika ixtisoslashtirilgan akusherlik va ginekologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi.

Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.

II. Tadqiqotning maqsadi: mis tarkibli bachadon ichi vositasidan foydalanish davomida yuzaga keladigan asoratlarning xavf omillarini aniqlash, temir tanqislik anemiya shakllanishi va profilaktik chora-tadbirlarini takomillashtirishdan iborat.

III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:

gipoksiyaga organizmning uzoq muddatli va muddatsiz ko‘nikish mexanizmini keltirib chiqarishi, turli belgilar natijasida genetik oqsilning transkripsion-angiogipoksik omilning (HIF–1a) funksiyasi kamayishi isbotlangan;

ilk bor ayollar tomonidan mis tarkibli bachadon ichi vositasi (BIV) qo‘llanish davomiyligi bilan genetik oqsil HIF–1a, temir tanqislik anemiya, lipidlarning perekisli oksidlanishi o‘zaro bog‘liqligi isbotlangan;

ilk bor mis tarkibli BIVdan foydalanish vaqtida temir tanqisligi kasalligining yuzaga kelishi o‘rtasida bog‘liqlik mavjudligi aniqlangan;

ilk bor mis tarkibli BIVni olib tashlash muddatlarini aniqlash va uning natijasida yuzaga kelgan asoratlar oldini olish, davolashni takomillashtirish bo‘yicha uslublar ishlab chiqilgan.

IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. 

Bachadon ichi kontratsepsiyasini  qo‘llash natijalari va kechishini bashorat qilish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:

ishlab chiqilgan “Zamonaviy kontratsepsiya usullari” va “Fertil yoshdagi ayollarda mis tarkibli bachadon ichi vositasining qo‘llanilishi monitoringi algoritmi” (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2012 yil 18 apreldagi 83/66-son ma’lumotnomasi) va “Ayollarda bachadon ichi spirali qo‘llanilishi davomida qon zardobidagi mis va seruloplazmin hamda ferrokinetik ko‘rsatkichlarning diagnostik qiymati” va “Mis tarkibli bachadon ichi vositasi qo‘llanilishi davomiyligida yuzaga keladigan asoratlarning klinik xususiyatlari” kabi uslubiy qo‘llanmalar sog‘liqni saqlash amaliyotiga, jumladan Buxoro viloyat perinatal markazi, Buxoro viloyat skrining markaziga joriy qilingan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2016 yil 18 yanvardagi 77/8/N–d/77-son ma’lumotnomasi). Mazkur qo‘llanmalar mis tarkibli bachadon ichi vositasidan foydalanish davomida yuzaga keladigan asoratlarning xavf omillarini aniqlash, temir tanqislik anemiya shakllanishi va profilaktik chora-tadbirlarini takomillashtirish imkonini bergan;

bachadon ichi kontratsepsiyasini qo‘llash natijalari va kechishini bashorat qilish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar sog‘liqni saqlash amaliyotiga, jumladan, Buxoro shahar tug‘ruqxonasi, Buxoro shahar 3-son oilaviy poliklinikasi tibbiyot amaliyotiga tatbiq etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2016 yil 18 yanvardagi 77/8/N–d/77-son ma’lumotnomasi). Tadqiqot natijalarini amaliyotga tatbiq etilishi umumiy amaliyot shifokoriga asoratlar rivojlanishini o‘z vaqtida aniqlash va baholash hamda asoratlar sonini 19,5% dan 8,6% gacha kamaytirish imkonini bergan.