Sayt test rejimida ishlamoqda

Назаров Насриддин Атақуловичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон 

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Турк рунологиясининг тарихи ва этномаданий жараёнлардаги ўрни (VI-VIII асрлар)” мавзусида 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи ва 07.00.07 – Этнология, этнография, антропология (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.1.DSc/Tar177.
Илмий маслаҳатчи: Асқаров Аҳмадали Асқарович, тарих фанлари доктори, профессор, академик.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент архитектура-қурилиш институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий университети, DSc.3/30.12.2019.Tar.01.04.
Расмий оппонентлар: Атахўжаев Азимхўжа Музаффарович, тарих фанлари доктори; Абдуллаев Улуғбек Сайданович, тарих фанлари доктори, профессор; Хўжаев Аблат Хўжаевич, тарих фанлари доктори.
Етакчи ташкилот номи: Термиз давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади қадимги туркий ёзма ёдгорликларини VI-VIII асрлардаги тарихий воқеалар билан боғлиқлигини, унинг этномаданий тараққиётдаги ўрнини очиб беришдан иборат. 
II. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
турк руник ёзма ёдгорлигининг лингво-филологик мазмуни билан бир вақтда, этнотарихий манба, тарих ва этнология фанларининг ҳам ўрганиш объекти эканлиги исботланиб, тарихий жараёнлар (VI-VIII асрдаги воқеалар) инъикоси сифатидаги моҳияти очиб берилган ҳамда жамият аъзоларининг онгида ўтмишга позитив муносабати далилланган;
миллий тараққиёт таъминланаётган Ўзбекистон шароитида жамият аъзолари онгида тарихий қадриятларга (қадимги туркий ёзувга) позитив муносабат ривожлантирилиб, тарихий-ретроспектив моҳиятига урғу берилган ҳамда турк рунологиясининг шаклланиши милоднинг VI асри билан боғлиқ бўлмасдан, унинг тарихий илдизлари милоддан олдинги IV-III асрларга бориб тақалиши Иссиқ битиги асосида исботланган; 
Ўрхун битигидаги “сир” этноними ва Сирдарё гидронимининг ўзаро алоқалари, Сирдарё атамаси туркий этноҳудуд ареалида топоним ва гидроним сифатида трансформациялашув асосида туркий тушунчани ифода этиб қадимги сирлар (бугунги қипчоқлар) атамаси билан боғлиқлиги, тарихий этногидроним эканлиги, этноижтимоий моҳият касб этиши аниқланган;
турк рунологиясининг тарихий ва этномаданий моҳияти миллий фан тараққиётида рунологиянинг ўрнини белгилаганлиги, ёзувнинг илк намуналари сифатида умуминсоний қадриятлар билан алоқадорлиги, туркий маданий цивилизациянинг ўзига хос кўриниши эканлиги исботланиб, туркологиянинг туркий халқлар тарихи, этник тафаккури ва этнологиясининг ўрни очиб берилган;
туркий тафаккур тараққиётида аждодлардан қолган ёзма ёдгорликларда илгари сурилган Мангу Эл, эл бирлиги, туркий қадриятлар уйғунлиги каби ғоялардан ижобий фойдаланган ҳолда, бугунги янгиланишлар шароитида этномаданий шаклланиш жараёнига оид туркий халқларнинг яхлит шаклланиш жараёнлари, улар дунёқарашида тарихан умумийлик хислатлари, қон-қариндошликнинг тарихий жиҳатларини сингдириш концепциялари очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Турк рунологиясининг тарихи ва этномаданий жараёнлардаги ўрни бўйича илгари сурилган илмий хулосалар ва таклифлар асосида:
турк руник ёзма ёдгорлигининг лингво-филологик мазмуни билан бир вақтда, этнотарихий манба, яъни тарих ва этнология фанларининг ҳам ўрганиш объекти эканлиги исботланиб, конкрет тарихий жараёнлар (VI-VIII асрдаги воқеалар) инъикоси сифатидаги моҳияти очилиб, жамият аъзоларининг онгида ўтмишга позитив муносабати шакллантириши ҳақидаги хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитаси фаолиятида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитасининг 2021 йил 19 майдаги 14-07-998-сон маълумотномаси). Натижада Қўмита таркибидаги миллий маданий марказлар вакилларида тарихий қадриятларга муносабатни юксалтиришни таъминлаган;
миллий тараққиёт таъминланаётган Ўзбекистон шароитида жамият аъзолари онгида тарихий қадриятларга (қадимги туркий ёзувга) позитив муносабат ривожлантирилиб, турк рунологиясининг шаклланиши милоднинг VI асри билан боғлиқ бўлмасдан, унинг тарихий илдизлари милоддан олдинги IV-III асрларга бориб тақалиши илмий далиллар (“Иссиқ битиги”) илгари сурилган натижалардан Ўзбекистон “Миллий тикланиш” демократик партиясининг 2020-2024 йилларга мўлжалланган ҳамда Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги фракциясининг 2021 йилга мўлжалланган фаолиятининг устувор йўналишлари бўйича иш режасининг ижросида кенг фойдаланилган (Ўзбекистон “Миллий тикланиш” демократик партиясининг 2021 йил 31 майдаги 02/02-240-сон далолатномаси). Натижада партия аъзолари, хусусан ёшларда тарихий қадриятларига бўлган ҳурмат ва эҳтиром руҳини юксалтиришга хизмат қилган;
Ўрхун битигидаги “сир” этноними ва Сирдарё гидронимининг ўзаро алоқалари тадқиқ этилиб, Сирдарё атамаси туркий этноҳудуд ареалида топоним ва гидроним сифатида трансформациялашув асосида туркий моҳиятни ифода этиши ҳамда турк рунологиясининг шаклланиш босқичи милоднинг VI асри билан боғлиқ бўлмасдан, унинг тарихий илдизлари милоддан олдинги IV-III асрларга бориб тақалиши асосланганлиги бугунги этно-маданий янгиланишлар шароитида, тошбитиклардаги ҳикматлардан элпарварлик ва ватанпарварлик хислатлари ривожида, шунингдек, туркий халқлар бирлигини таъминлашда турк руник ёзма ёдгорликлари ғояларининг аҳамияти, турк  рунологиясини ўрганиш ва тарғиб этишнинг истиқболли қирралари каби натижалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “O’zbekiston” Teleradiokanali” давлат унитар корхонаси фаолиятида фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “O’zbekiston” Teleradiokanali” давлат унитар корхонасининг 2021 йил 17 июндаги 02-40-1028-сон маълумотномаси). Натижада ижтимоий тафаккурнинг ривожига ҳамда бугунги кунда туркий халқлар ҳамда Марказий Осиё минтақаси халқлари орасида ўзаро бирлик ва ҳамжиҳатликни таъминлашга хизмат қилган;
турк рунологиясини ўрганиш тарихий-ретроспектив, этнологик ва ижтимоий-маданий аспектларда тадқиқ этилиб, унинг умуминсоний қадриятлар билан алоқадорлиги, туркий маданий цивилизациянинг ўзига хос кўриниши эканлиги илмий-назарий жиҳатдан асосланган жиҳатлари ҳамда аждодларимиздан қолган маданий қадриятларни тадқиқ этиш асосида бугунги ижтимоий-маданий фаолиятни йўлга қўйиш лозимги ҳақидаги натижаларидан  Ўзбекистон Республикаси Маданият Вазирлигининг маданий тадбирларни ташкил этишда тарихий қадриятларга амал қилиш фаолиятида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият Вазирлигининг 2021 йил 18 майдаги 01-12-01-2480-сон маълумотномаси). Натижада Вазирликнинг маданий тадбирларида жамият аъзоларида ватанпарварлик хислатлари ривожига, тарихий қадриятларга эҳтиром ҳиссини юксалтириш борасида тарғибот ишлари самарадорлигини оширишга ижобий таъсир кўрсатган;
туркий тафаккур тараққиётида аждодларимиздан қолган ёзма ёдгорликларда илгари сурилган ғоялардан бугунги маданий-маънавий янгиланишлар шароитида туркий халқлар дунёқарашида тарихан яхлитлик хислатларини сингдириб, ижтимоий-антрополик яхлит шаклланиш жараёнини бошдан кечирганлиги ҳақидаги натижалардан Ўзбекистон “Адолат” социал-демократик партияси Тошкент шаҳар Кенгаши томонидан ўзининг тарғибот ишларини йўлга қўйишда, жумладан “Ватан келажаги ёшлар қўлида” лойиҳаси доирасида ташкил этилган “Фаол ва ташаббускор ёшлар-мамлакатимиз келажаги”, “Таълим демократик жамият тараққиётининг ҳал қилувчи омилидир” мавзулари тарғибида фойдаланилган (Ўзбекистон “Адолат” социал-демократик партияси Тошкент шаҳар Кенгашининг 2021 йил 9 июндаги 82-сон далолатномаси). Натижада партиянинг ёшлар қаноти фаолиятини тарихий қадриятларга ҳурмат асосида ғоявий жиҳатдан мустаҳкамлашга хизмат қилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish