Sultanxodjaeva Shazodaxon Saidbakievnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Bolalarda oziq-ovqat allergiyasining gastrointestinal shakllari, tashxislash va davolashni takomillashtirish», 14.00.09 - Pediatriya (tibbiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.3.PhD/Tib344.
Ilmiy rahbarlar: Axmedova Inobat Muxamedjanovna, tibbiyot fanlari doktori.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Respublika ixtisoslashtirilgan pediatriya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent pediatriya tibbiyot instituti, DSc.04/30.12.2019.Tib.29.01.
Rasmiy opponentlar: Shamansurova Elmira Amanullaeva, tibbiyot fanlari doktori, professor; Kamalov Zayniddin Sayfiddinovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Toshkent tibbiyot akademiyasi.
Dissertatsiyaning yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: bolalarda oziq-ovqat allergiyasi gastrointestinal shaklini diagnostika va davolashni takomillashtirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
kasallikning shakli va og‘irligiga qarab dietoterapiya va davolashni bartaraf etishga turli xil yondashuvlarni talab qiladigan bolalarda oziq-ovqat allergiyasining oshqozon-ichak shakllarida oziq-ovqat sezgirligini rivojlantirishning yetakchi mexanizmlari isbotlangan; kasallikning shakllanishi uchun eng muhim xavf omillari, shu jumladan uzoq muddatli diareya kasalliklari, tug‘ilishdan boshlab sun’iy oziqlantirish, erta aralash oziqlantirish, oshqozon-ichak kasalliklariga irsiy moyillik kabi muhim omillar isbotlangan;
allergik enterokolit bilan og‘rigan bemorlar guruxida IgE bog‘liq bo‘lgan 46 (63,9%) va IgE bog‘liq bo‘lmagan 26 (31,1%) holatlar isbotlangan;
AEK bilan kasallangan bolalarda sigir suti oqsillariga umumiy IgE va o‘ziga xos IgE faolligi aniqlandi, bu ichak to‘siq o‘tkazuvchanligining sezilarli darajada oshishi, najasda sIgA, yallig‘lanishga qarshi (TNF-α) va yallig‘lanishga qarshi (TGF-β1, IL-10) sitokinlarning yuqori ko‘rsatkichlari bilan birga kelishi bilan isbotlangan;
olingan ma’lumotlarga asoslanib, T-limfotsitlarning oziq-ovqat allergenlariga limfokin ishlab chiqarishi aniqlangan va uning diagnostik roli isbotlangan. Shu jumladan IgE ga bog‘liq bo‘lmagan OOA da sigir suti oqsiliga, tovuq tuxumlari, sitrusli mevalar, mol va tovuq go‘shtiga sezgirligini aniqlashi isbotlangan;
oziq-ovqat allergiyasining oshqozon-ichak shakli bo‘lgan yosh bolalar uchun o‘zgartirilgan davolash rejimi kasallikning og‘irligi va shakliga qarab ixtisoslashgan terapevtik aralashmalarning individual tolerantligini hisobga olgan holda uni yo‘q qiluvchi parhez terapiyasi yo‘li bilan ishlab chiqilgan va samarasi isbotlangan;
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. 
Bolalarda gastrointestinal OOA turli shakllarini klinik xususiyatlari, shakllanish mexanizmlari, diagnostika va davolashni takomillashtirishni o‘rganish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
bolalarda uchraydigan gastrointestinal oziq-ovqat allergiyasining samarali davolash usullarini takomillashtirish bo‘yicha amalga oshirilgan tadqiqotning ilmiy natijalari asosida ishlab chiqilgan «Bolalarda oziq-ovqat allergiyasi gastrointestinal shakli: T-hujayralar boshqaruv subpopulyasiyasini patologik ahamiyati, diagnostika va davolashni takomillashtirish» nomli uslubiy tavsiyanoma tasdiqlangan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2021 yil 22 oktyabrdagi 8 n-r/364-son ma’lumotnomasi). Mazkur uslubiy tavsiyanoma bolalarda oziq-ovqat allergiyasining  gastrointestinal shakllari bo‘lgan bolalarda diareya sindromining davolash          jarayonida  dietoterapiyan kiritish  bilan kamaytirish yo‘llarini aniqlashda, kasallikning  
davomiyligini va uning og‘irligini, shuningdek kelajakda diareya bilan kasallanishning yangi holatlari extimolini kamaytirish imkonini bergan; 
bolalarda OOA gastrointestinal shakllarining klinik va prognostik ahamiyatini aniqlash va terapiyani takomillashtirish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar sog‘liqni saqlash amaliyotida, jumladan, Olmaliq shahar bolalar ko‘p tarmoqli kasalxonasi va Navoiy viloyat bolalar ko‘p tarmoqli tibbiyot markaz klinik amaliyotga joriy etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2022 yil 13 maydagi 08-12667-son ma’lumotnomasi). Olingan tadqiqot natijalarining klinik amaliyotga joriy qilinishi OOA gastrointestinal shakli bo‘lgan bolalarda hayot sifatini yaxshilash, davolash samaradorligini oshirish, bemorlarning statsionarda bo‘lish chastotasini 1,8 baravar kamaytirish imkonini bergan.