Sayt test rejimida ishlamoqda

Юсупова Камола Қобилжон қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбек тилидаги реклама матнларида императивлик ва унинг ифодаланиши”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.4.PhD/Fil2061.
Илмий раҳбар: Маҳмудов Низомиддин Мамадалиевич, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти, DSc.02/30.12.2019.Fil.46.03.
Расмий оппонентлар: Ҳакимов Муҳаммаджон Хўжахонович, филология фанлари доктори, профессор; Ўрозбоев Абдулла Дурдибаевич, филология фанлари доктори, доцент;
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади рекламанинг мазмуний моҳияти доминантаси бўлмиш императивлик, яъни ундаш, даъват қилиш, ишонтириш маъносининг ўзбек тилида ифодаланиш усуллари, механизмлари ва қонуниятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўзбек миллий-маданий анъанасидаги дастлабки реклама аломатлари, ўзбек тилидаги реклама матнлари семантикаси, синтаксиси ва реклама матнидаги императивлик прагматик жиҳатдан буйруқнинг алоҳида, кескин, қатъий эмас, анчайин юмшоқроқ типи эканлиги асосланган;
реклама тилида императив мазмун императив шакл, буйруқ майли 2-шахсдаги феъллар билан ифодалангандагига қараганда 1- ва 3-шахсдаги феъллар билан ифодаланганда буйруқдаги кескинлик анчайин юмшаши очиб берилган;
реклама тилида императив мазмун ноимператив шакллар, аниқлик (ижро) ва шарт майлларидаги феъллар билан ифодаланганида ундаш мазмунидаги кескин оҳангнинг йўқолиши, реклама матнида ундалмаларнинг, бадиий тасвир воситалари, жумладан, аллитерация, ассонанс, метафора, эпитет кабиларнинг қўлланилиши  ундашнинг таъсир кучини оширишига хизмат қилиши асосланган;
реклама матнида императив мазмун риторик сўроқ гаплар билан ҳам ифодаланиши, бунга сўроқ гапдаги қўшимча пропозициянинг биринчи планга чиқиб, унга имкон яратиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек тилидаги реклама матнларида императивлик ва унинг ифодаланиши тадқиқи бўйича олинган илмий натижалар асосида:  
ўзбек миллий-маданий анъанасидаги дастлабки реклама аломатлари, ўзбек тилидаги реклама матнлари семантикаси, синтаксиси ва реклама матнидаги императивлик прагматик жиҳатдан буйруқнинг алоҳида, кескин, қатъий эмас, анчайин юмшоқроқ типи эканлиги каби хулосаларидан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институтида 2017-2019 йилларда амалга оширилган ОТ-Ф1-78 «Ҳозирги глобаллашув даврида ўзбек тили, унинг тарихий тараққиёти ва истиқболлари (ўзбек тилининг вазифавий услублари асосида)» мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (ЎзР Фанлар Академиясининг 2022 йил 18 мартдаги 1255-640-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек тили вазифавий услублари шаклланиши ва ўзига хос жиҳатлари юзага келишида реклама тилининг ўрни аниқ белгиланишига эришилган;
ўзбек тилида учрайдиган кўплаб рекламага оид тарихий ва замонавий атамалар борасидаги фикрлар, луғатнинг буйруқ ва ундов майлларига оид сўзлар Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институтида 2021 йилда нашр қилинган 5 жилдли «Ўзбек тилининг изоҳли луғати» (Тошкент: Ўзбекистон Миллий энциклопедияси Давлат илмий нашриёти, 1-5-жилдлар)ни яратишда фойдаланилган (ЎзР ФА ҳузуридаги Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институтининг 2022 йил 18 мартдаги 1255-640-сон маълумотномаси). Натижада луғатдаги рекламага оид терминларнинг талқини ҳар жиҳатдан мукаммаллашган;
миллий реклама тарихига оид манбалар таҳлилларидан Хоразм Маъмун академиясида фаолият олиб бораётган А-ФА-2019-9 шифрли «Қадимий ёзма ноёб қўлёзма ва манбаларни тадқиқ қилиш, уларнинг рақамлаштирилган библиотекасини яратиш» амалий лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2022 йил 4 апрелдаги 60/2-22-сон маълумотномаси). Натижада грант базасига киритилган қўлёзма ва ҳужжатлар тадқиқида журналистика қисми бойишида асосли манба бўлиб хизмат қилган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish