Захидов Гафурджан Эркиновичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи  номи): «Ўзбекистон енгил саноатида ишлаб чиқаришни кластер усулида ташкил этиш ва бошқариш самарадорлиги», 08.00.13–Менежмент (иқтисодиёт фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2.PhD/Iqt.79.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Банк-молия академияси ва Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.27.06.2017.I.15.01 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.

Расмий оппонентлар: Хошимов Акром Абдиевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Рахимова Дилфуза Нигматовна, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот:  Бухоро муҳндислик-технология  институти.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II.Тадқиқотнингмақсади: Ўзбекистон енгил саноатида ишлаб чиқаришни кластер усулида ташкил этиш ва бошқариш самарадорлигини ошириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

тўқимачилик маҳсулотлари бозоридаги рақобат, ташқи муҳит таъсири, географик жойлашув хусусиятлари, кластернинг халқаро бозордаги мавқеини ҳисобга олган ҳолда «хомашё – тайёр маҳсулот» вертикал яхлит технологик ишлаб чиқариш жараёнини таъминловчи намунавий тузилмаси ишлаб чиқилган;

енгил саноатда тармоқлараро кластер фаолиятининг самарадорлигини таъминлашда ташқи ва ички муҳитнинг ўзаро мувофиқлиги шартлари ва асосий элементлари аниқланган, улар таркибининг тармоқ хусусиятлари ва ривожланганлик даражасидан келиб чиққан ҳолда шаклланиши асосланган;

тўқимачилик саноати салоҳиятидан самарали фойдаланишга йўналтирилган «Тошкент шаҳри ва Тошкент вилояти тўқимачилик кластери»нинг технологик-иқтисодий тузилмаси ишлаб чиқилган;

кластерларни ташкил этишнинг замонавий концепциялари, ривожланган мамлакатлар тажрибаси, енгил саноат тармоғининг ўзига хос хусусиятларини умумлаштириш асосида кластерлаштириш механизмларини меъёрий-ҳуқуқий, ташкилий-иқтисодий ва илмий-техникавий жиҳатдан такомиллаштириш бўйича амалий тавсиялар ишлаб чиқилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Ўзбекистон енгил саноатида ишлаб чиқаришни кластер усулида ташкил этиш ва бошқариш самарадорлигини ошириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:

енгил саноат корхоналари кластерларини ташкил этишда давлат, таълим ва венчур корхоналарининг ўрни ва мақомини белгилаш, енгил саноат корхоналарини тармоқ доирасида бирлаштиришга таъсир этувчи ички ва ташқи омиллар таъсирини ҳисобга олган ҳолда енгил саноатда тармоқлараро кластерни ташкил этиш ва кластерлар таркиби бўйича берилган таклифлар «Енгил саноат корхоналари фаолиятини ташкил этиш ва самарадорлигини баҳолаш бўйича йўриқнома»га киритилган («Ўзбекенгилсаноат» акциядорлик жамиятининг 2017 йил 7 ноябрдаги ФЖ­12­3569­сон маълумотномаси). Натижада енгил саноат корхоналарида кластерларни самарали ташкил этиш ва бошқариш имконияти яратилган;

кластерларни ташкил этишнинг замонавий концепциялари, ривожланган мамлакатлар тажрибаси, енгил саноат тармоғининг ўзига хос хусусиятларини умумлаштириш асосида кластерлаштириш механизмларини меъёрий-ҳуқуқий, ташкилий-иқтисодий ва илмий-техникавий жиҳатдан такомиллаштириш бўйича ишлаб чиқилган амалий тавсиялар «Енгил саноат корхоналарини истиқболда ривожлантириш дастури»га киритилган («Ўзбекенгилсаноат» акциядорлик компаниясининг 2017 йил 7 ноябрдаги ФЖ­12­3569­сон маълумотномаси). Натижада енгил саноат корхоналари фаолиятини кластерлаштиришнинг ташкилий ва бошқарув механизмлари такомиллашган;

тўқимачилик маҳсулотлари бозоридаги рақобат, ташқи муҳит таъсири, географик жойлашув хусусиятлари, кластернинг халқаро бозордаги мавқеини ҳисобга олишга асосланган «хомашё – тайёр маҳсулот» вертикал яхлит технологик ишлаб чиқариш жараёнини таъминловчи наъмунавий тузилмаси «Енгил саноат корхоналарини истиқболда ривожлантириш дастури»га киритилган («Ўзбекенгилсаноат» акциядорлик компаниясининг 2017 йил 7 ноябрдаги ФЖ­12­3569­сон маълумотномаси). Натижада енгил саноат тармоғида технологик ишлаб чиқаришни намунавий тузилма асосида самарали ташкил этиш имкони яратилган;

тўқимачилик саноати салоҳиятидан самарали фойдаланишга йўналтирилган «Тошкент шаҳри ва Тошкент вилояти тўқимачилик кластери”нинг технологик-иқтисодий тузилмаси тасдиқланган («Ўзбекенгилсаноат» акциядорлик компаниясининг 2017 йил 7 ноябрдаги ФЖ­12­3569­сон маълумотномаси). Таклиф этилаётган тузилма асосида «Billur-teks» ип калава ишлаб чиқарувчи, «Тўй-тепа текс» йигирув­тўқув фабрикаси, Янгийўл шаҳридаги «Sirius Fasion» МЧЖ ҳамда «UzTeks-groop» корхоналари иштирокида тўқимачилик кластерини ташкил этиш натижасида бошқарув харажатлари 15 фоизга, даврий харажатлар 18 фоизга қисқарди, кластерга бирлаштирилган корхоналарнинг экспорт салоҳияти 12 фоизга ортдган;

ишлаб чиқаришда кластерларнинг вужудга келиши ва уларнинг ривожланишига таъсир этувчи омиллар тизими кичик саноат корхоналарининг ривожланишида кластерларни шакллантиришга қаратилган илмий тадқиқот ишларида фойдаланилган («Ўзбекистон иқтисодиётини ривожлантиришнинг илмий асослари ва муаммолари» илмий-тадқиқот марказининг 2017 йил 18  январдаги 01-161­сон маълумотномаси). Натижада маҳаллий ресурс ва хомашёдан самарали фойдаланишда қайта ишловчи корхоналарни жойлаштириш методикаси такомиллаштирилган;

иқтисодиёт тармоқлари ўртасида инвестицияларни оптимал тақсимлаш бўйича аниқланган миқдорий қийматларни ҳисоблаш усули «Ўзбекистон иқтисодиётида инвестицияларнинг тармоқлараро тақсимланишини эконометрик моделлаштириш» Ф-4-45 рақамли фундаментал лойиҳасини (2012–2016 йй.) амалга оширишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Фан ва технологиялар агентлигининг 2017 йил 13 февралдаги ФТК-0313/154-сон маълумотномаси). Натижада иқтисодиёт тармоқларида инновацион жозибадорликни ошириш, инвестицияларни оптимал тақсимлаш ва улардан фойдаланиш жараёнларининг эконометрик таҳлили ва прогнозлаштириш имконини берган.