Хашимова Наима Абитовнанинг

фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):  «Ўзбекистон Республикасида инвестицион салоҳият ривожланишининг илмий-методологик асосларини такомиллаштириш», 08.00.02–Макроиқтисодиёт (иқтисодиёт фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.1.DSc/Iqt11.

Илмий маслаҳатчи: Турсунходжаев Марат Лутфуллаевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Банк-молия академияси ва Тошкент давлат иқтисодиёт университети,  DSc.27.06.2017. I.15.01.

Расмий оппонентлар: Усмонов Анвар Саидмахмудович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Тростянский Дмитрий Валерьевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Абулқосимов Хасан Пирназарович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот:  Г.В.Плеханов номидаги Россия иқтисодиёт университети Тошкент шаҳри филиали.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II.Тадқиқотнингмақсади: Ўзбекистонда инвестицион салоҳиятни ривожлантиришнинг илмий-методологик асосларини такомиллаштиришга қаратилган илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

инвестицион салоҳиятнинг категориал мазмунини тавсифловчи инвестицион салоҳият назариясига, жорий ва келажакдаги инвестицион ресурслар ўзаро биргаликда ҳаракатланадиган инвестицион майдон тушунчаси ва унинг мазмуни масалаларига ёндашув такомиллаштирилган;

инвестицион стратегия самарадорлиги ва натижавийлигини ошириш имконини берувчи инвестицион салоҳият шаклланиши механизмининг агрегат тузилиши методологик асослари очиб берилган;

инвестицион жозибадорлик ва фаолликни белгиловчи омилларнинг интеграл таҳлилини тузиш орқали инвестицион муҳит ҳолатини макрокўламда баҳолаш методикаси такомиллаштирилган;

агрегат ёндашув асосида алоҳида олинган ҳар бир агрегат ва уларнинг умумий тавсифини шакллантирувчи турли шароит ва омилларнинг ўзаро таъсирини ҳисобга олиш имконини берувчи инвестицион салоҳиятни интеграл баҳолаш методикаси такомиллаштирилган;

инвестицион салоҳиятни ривожлантириш йўналишларини белгилаш имконини берувчи инвестицион салоҳиятнинг ривожланиш ва ўсиш захираларини баҳолаш методикаси такомиллаштирилган;

юқори даражадаги барқарор иқтисодий ўсиш суръатларини таъминлаш мақсадида Ўзбекистоннинг инвестицион салоҳиятини шакллантириш ва ривожлантириш  механизмларини такомиллаштиришнинг чора-тадбирлари таклиф этилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Инвестицион салоҳият ривожланишининг илмий-методологик асослари ва механизмларини такомиллаштириш борасида олинган илмий натижалар асосида:

инвестицион салоҳиятнинг шаклланиш механизмига доир агрегат ёндашув ва унинг асосида ишлаб чиқилган инвестицион салоҳиятнинг интеграл баҳолаш методикаси; инвестицион муҳитни макрокўламда баҳолаш методикаси; инвестицион салоҳиятни ривожлантириш ва ўсиш захираларини баҳолаш методикаси; инвестицион салоҳият категориал мазмунини асослашда инвестицион майдон тушунчаси ва унинг мазмунига баҳо бериш масалаларига назарий-илмий ёндашув Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт вазирлиги томонидан «2018 йилнинг асосий макроиқтисодий прогноз кўрсаткичларини ишлаб чиқиш ва инвестицион дастурларни шакллантириш бўйича методологик қўлланма»ни ишлаб чиқишда фойдаланилган (Иқтисодиёт вазирлигининг 2017 йил 3 ноябрдаги АД-3-1/20-110-сон маълумотномаси). Натижада иқтисодиётнинг етакчи тармоқлари бўйича инвестицион дастурларни шакллантиришнинг методологик асослари такомиллашган; 

инвестицион салоҳият ва унинг асосий таркибий агрегатлари бўйича сафарбарликни прогнозлаштириш натижалари; барқарор иқтисодий ўсиш жараёнини таъминловчи узоқ муддатга мўлжалланган ривожланиш бўйича инвестицион салоҳият асосий агрегатларидан фойдаланишнинг 2030 йилгача бўлган мақсадли йўналишлари бўйича прогнозлар; ижтимоий-иқтисодий ривожланишни устувор жиҳатларидан келиб чиққан ҳолда, узоқ муддатли истиқболга мўлжалланган инвестицион сиёсатнинг стратегик вазифаси сифатида инвестицион салоҳиятнинг агрегатларини ривожлантириш таклифлари  Ўзбекистон Республикаси Иқтисодиёт вазирлиги амалиётига жорий қилинган (Иқтисодиёт вазирлигининг 2017 йил 17 январдаги ТД-3-1/20-33-сон маълумотномаси). Ушбу таклифлардан 2018 йилдаги макроиқтисодий прогнозларни шакллантиришда фойдаланилган;

инвестицион салоҳиятни генерация қилиш методологияси; инвестицион фаолиятни бошқариш натижаларини таҳлил қилиш ва баҳолаш методикаси; инвестицион салоҳият ва унинг агрегатлари самарадорлигини аниқловчи индикаторлар тизими, хорижий инвесторларга максимал қулай инвестицион муҳит яратиш бўйича ишлаб чиқилган таклиф ва тавсиялар, тегишли мутасадди давлат идораларига киритиладиган Ўзбекистон Республикаси Савдо-саноат палатасининг хорижий сармоядорларга юқори даражада қулай инвестицион муҳит яратиш борасидаги таклифлари жамланган умумий базасига киритилган (Савдо-саноат палатасининг 2017 йил 30 январдаги 11/АШ-27-481-сон маълумотномаси). Мазкур тавсиялар асосида Ўзбекистонда инвестицион стратегияни белгилашда инвестицион салоҳиятни ривожлантириш ва инвестицион ресурсларни мобилизация қилишга қаратилган ижтимоий-иқтисодий омилларни башоратлаш имконини берган;

инвестицион салоҳиятни ривожлантиришнинг методологик асослари; инвестицион стратегия ва ижтимоий сиёсат самарадорлигини ошириш имконини берувчи инвестицион салоҳиятнинг агрегат тузилиши асослари барқарор иқтисодий ўсиш омили сифатида фойдаланиш каби материаллар Ўзбекистон Миллий университетида Давлат илмий-техник дастури доирасида 2012–2016 йилларда бажарилган Ф1-17 рақамли «Иқтисодиётни модернизациялаш таъсирида мутаносибликнинг ўзгариши ва уни тартибга солишнинг асосий йўналишлари» мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Фан ва технологияларни ривожлантиришни мувофиқлаштириш қўмитасининг 2017 йил 10 мартдаги ФТК-0313/267­сон маълумотномаси). Илмий натижаларнинг қўлланилиши Ўзбекистоннинг ижтимоий-иқтисодий жиҳатдан барқарор ривожланишини таъминлаш мақсадида инвестицион салоҳиятдан фойдаланиш самарадорлигини ошириш бўйича устувор вазифалар ҳамда стратегик мақсадларни аниқлаш имконини берган;

инвестицион салоҳият ривожланиши механизмини такомиллаштириш бўйича ишланмалар Ўзбекистоннинг инвестицион  сиёсатини таҳлил этиш имконини берди (Холон Технология институтининг 2016 йил 9 октябрдаги маълумотномаси). Ушбу ишланмалар Ўзбекистон ва Исроил ўртасидаги савдо ва инвестицион фаолият ривожланишига кўмаклашувчи инвестицион дастурлар тайёрланиши ҳамда шаклланишида, шунингдек, «Савдо ва иқтисодий ҳамкорлик битими»га мувофиқ икки томонлама ҳамкорликнинг янги йўналишлари ва имкониятларини белгилашда асос бўлиб хизмат қилган;

инвестицион салоҳиятнинг юзага келиш негизлари ҳамда унинг шаклланиш механизмларининг методологик асослари, инвестицион жараёнларнинг иқтисодий ҳодиса сифатида ўз-ўзини тартибга солиши ва уларнинг давлат томонидан тартибга солинишининг синергетик тавсифини асослаш орқали инвестицион фаолиятни ташкил этиш ва жонлантиришнинг методологик асослари, инвестицион салоҳият шаклланиши механизмининг агрегат тузилиши асослари, шу жумладан, муҳим таркибий қисми ҳисобланган ижтимоий соҳа агрегатларини аниқлаш методикасидан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Ижтимоий тадқиқотлар институти илмий ишларида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Ижтимоий тадқиқотлар институтининг 2016 йил 8 сентябрдаги 01/01-270­сон маълумотномаси). Илмий натижалардан мамлакатмизни ижтимоий-иқтисодий жиҳатдан барқарор ривожлантиришга йўналтирилган инвестицион стратегиянинг иқтисодий механизмини ишлаб чиқишда ижтимоий самарадорликка эришиш имконини берган;

агрегат ёндашув асосида инвестицион салоҳиятни интеграл баҳолаш ва инвестицион салоҳиятни ўсиш захираларини баҳолаш методикалари, инвестицион салоҳиятни шакллантириш ҳамда ривожлантириш механизмларини такомиллаштириш чора-тадбирлари бўйича таклифлари Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Тикланиш ва тараққиёт фондининг амалиётида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Тикланиш ва тараққиёт фондининг 2017 йил 19 октябрдаги 08/08-716-ксон маълумотномаси). Мазкур таклиф этилган методологик ёндашувлар ва тавсиялар  Ўзбекистон Республикаси Инвестицион Кодекси лойиҳасини ишлаб чиқиш ҳамда Ўзбекистон Республикасини ривожлантириш давлат дастури лойихаларини тайёрлашда фойдаланилган.