Низомова Махсуда Усмонқуловнанинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбекистон шароитида гидропоника усули билан помидор етиштириш технологиясини ишлаб чиқиш», 06.01.02–Мелиорация ва суғорма деҳқончилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:  B2017.1.PhD/Qx9.

Илмий раҳбар: Шамсиев Акмал Садирдинович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат аграр университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, DSc.27.06.2017.Qx.42.01.

Расмий оппонентлар: Исаев Сабиржон Хусанбаевич, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим; Ниязалиев Бегали Ирисалиевич, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим.

Етакчи ташкилот номи: Андижон қишлоқ хўжалик институти.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: гидропоника усули билан помидор етиштиришда маҳаллий саноатда ишлаб чиқарилаётган минерал ўғитлар ва гидропоника материалларини танлаш ҳамда улар асосида помидор етиштириш технологиясини такомиллаштиришдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

илк бор гидропоника усулида помидорни минерал озиқа моддаларига бўлган физиологик талабидан келиб чиққан ҳолда маҳаллий саноатда ишлаб чиқилган (кальций нитрат, калий сульфат, корбомид, магний сульфат, аммафос) ўғитларидан асосий ва ишчи эритмалар тайёрлаш усуллари ишлаб чиқилган;

иссиқхона шароитида гидропоника усули билан помидор етиштириш учун маҳаллий прелит толаси ва опилка+гўнг аралашмасидан тайёрланган гидропоника материаллари танланган ҳамда уларнинг мақбул намлиги, ҳарорати ES, pH кўрсаткичлари аниқланган;

томчилатиб суғориш усули билан гидропоника шароитида етиштирилган помидорнинг мақбул суғориш сони, муддатлари, мавсумий ва нисбий сув сарфи ҳамда гидропоника материалларидан чиқадиган оқава сув меъёрлари аниқланган;

гидропоника шароитида қўлланиладиган томчилатиб суғориш тизимининг автоматлаштиририлган модели яратилган;

гидропоника усули билан помидор етиштиришда ўсимликнинг ўсув фазаларига ўтиш давомийлиги аниқланган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:

Гидропоника усули билан помидор етиштириш технологиясини ишлаб чиқиш бўйича олиб борилган тадқиқотлар натижалари асосида:

иссиқхоналарда помидорни гидропоника усули билан етиштириш бўйича «Гидропоника усулида помидор етиштириш технологияси» тавсияномаси ишлаб чиқилган (Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг 2017 йил 10 ноябрдаги 02/22-582-сон маълумотномаси). Мазкур тавсиянома республикамизда намунавий лойиҳалар асосида ташкил этилган гидропоника иссиқхоналарида қўлланма сифатида хизмат қилмоқда;

гидропоника усулида помидор етиштиришда маҳаллий саноатда ишлаб чиқарилган минерал ўғитлардан кальций нитрат, магний сульфат_, нитрат кислотаси (суюқ ўғит), аммафос ва корбамидлар билан томчилатиб суғориш тизимида сувда эриган ҳолда озиқлантириш технологияси Тошкент вилояти, Қибрай туманидаги «Гидропоника маркази»да 0,5 гектар ҳамда Юқори Чирчиқ туманидаги «Агроинновация» давлат унитар корхонаси  гидропоника иссиқхонасида 0,5 гектар жами 1,0 гектар майдонга жорий этилган (Қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлигининг 2017 йил 10 ноябрдаги 02/22-582-сон маълумотномаси). Натижада ушбу маҳаллий минерал ўғитлар гидропоника шароитида помидор етиштиришда умумий ўғитлар сарфининг 60 фоизини ташкил этган, четдан келтириладиган ўғитлар миқдори камайиши ҳисобига маҳсулот ишлаб чиқариш харажатлари 20-25 фоизгача тежалган.