Safarova Feruza Ergashevnaning

falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.

Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «O‘zbekistonning shimoli-sharqiy suv havzalaridagi Cyprinidae oilasi baliqlarining gel`mintlari», 03.00.06–Zoologiya (biologiya fanlari).

Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.1.PhD/B21.

Ilmiy rahbar: Shakarboev Erkinjon Berdikulovich, biologiya fanlari doktori.

Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Zoologiya instituti.

IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasalar nomi, IK raqami: Zoologiya instituti va O‘zbekiston Milliy universiteti, DSc.29.08.2017.V.52.01.

Rasmiy opponentlar: Dadaev Said Dadaevich, biologiya fanlari doktori, professor; Abdurasulov Shavkat Abdurasulovich, biologiya fanlari nomzodi.

Yetakchi tashkilot: Toshkent davlat pedagogika universiteti.

Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.

II. Tadqiqotning maqsadi: Cyprinidae oilasi baliqlari gel`mintlarining tur tarkibi va gel`mintofaunaning shakllanish yo‘llarini aniqlash hamda karp baliqlari gel`mintozlari profilaktikasining ilmiy asoslarini ishlab chiqishdan iborat.

III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:

Cyprinidae oilasi baliqlari gel`mint turlari xilma-xilligining zamonaviy holati aniqlangan va ularning 49 turdan iborat ro‘yxati tuzilgan;

Bothriocephalus, Dioctophyme, Gnathostoma va Raphidascarisavlodlarining tibbiyot va veterinariya uchun ahamiyati aniqlangan;

Sanguinicolidae, Diplostomidae, Bothriocephalidae, Ligulidae va Anisakidae oilalarining bir muncha patogen turlari va ularning baliqchilik sohasining rivojlanishiga ta’siri asoslangan;

ilk marotaba oq do‘ngpeshonada Raphidascaris acus, oddiy qizil ko‘z balig‘ida Dioctophyme renale nematoda lichinkalarining parazitlik qilishi aniqlangan;

O‘zbekistonning shimoli-sharqiy qismi suv havzalaridagi Cyprinidae oilasi baliqlari gel`mintlari faunasining shakllanish omillari isbotlangan;

turli tipdagi suv havzalari baliqlarining parazitlar bilan biotsenotik aloqalari ochib berilgan;

taksonomik guruhlar – Cestoda, Trematoda, Acantocephala va Nematoda sinflari va ular dominant turlarining o‘zaro nisbatlari baholangan va baliqlar gel`mintoz kasalliklarining kelib chiqish sabablari aniqlangan.

IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:

O‘zbekistonning shimoli-sharqiy suv havzalaridagi Cyprinidae oilasi baliqlari gel`mintlarni tadqiq qilishdan olingan ilmiy natijalar asosida:

karpsimon baliqlar gel`mintozlari va ularga qarshi kurash chora-tadbirlari bo‘yicha tavsiyalar amaliyotga joriy etilgan (Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligining 2017 yil 2 fevraldagi 02/25-45-son ma’lumotnomasi). Ilmiy natijalar ovlanadigan baliqlarda parazitar kasalliklarini 80–90% kamaytirish va baliqchilik xo‘jaliklarida baliqlar mahsuldorligini oshishiga imkon bergan;

oq amur va oq do‘ngpeshona baliqlari gel`mintozlari hamda invaziyasiga qarshi kurash chora-tadbirlari bo‘yicha tavsiyalar veterinariya amaliyotiga joriy etilgan (Qoraqalpog‘iston Respublikasi Veterinariya qo‘mitasining 2017 yil 31 oktyabrdagi 25/04-86-son ma’lumotnomasi). Natijalar tabiiy va sun’iy suv havzalaridagi oq amur va oq do‘ngpeshona baliqlar gel`mintoz kasalliklarini tezkor tashxislash, monitoring qilish va epizootologiyasiga qarshi kurashish imkonini bergan hamda baliqchilik xo‘jaliklarida baliqlar mahsuldorligini 12,5% oshirishga erishilgan;

Cyprinidae oilasi baliqlari gel`mintlarining 3 ta turkum, 5 ta oilasiga mansub 7 ta turdan iborat namunalari respublikada yetakchi bo‘lgan «Zoologiya kolleksiyasi» noyob ob’ektiga kiritilgan  (O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining 2017 yil 3 noyabrdagi 4/1255-2243-son ma’lumotnomasi). Natijada namunalar baliq gel`mintlari fondini boyitgan va gel`mintlar turlari xilma-xilligini aniqlash, turkum va oilalarini sistematik tahlil qilish imkonini bergan.