Sayt test rejimida ishlamoqda

Худойназарова Ўғлоной Алламуродовнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Инглиз ва ўзбек тилларида мифоним компонентли фразеологизмларнинг лингвокультурологик   тадқиқи”, 10.00.06 –Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.3.PhD/Fil1389.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат университети.
Илмий раҳбар: Махмараимова Шохиста Тухташевна, филология фанлари доктори, доцент.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Термиз давлат университети, PhD.03/31.03.2021.Fil.78.04. 
Расмий оппонентлар: Маматов Абди Эшонқулович, филология фанлари доктори, профессор; Элтазаров Жўлибой Донабоевич, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти  университети.
Диссертация йўналиши: амалий ва назарий  аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз ва ўзбек тилларида мифоним компонентли фразеологизмларнинг инглиз ва ўзбек лингвомаданиятида тутган ўрнини очиб беришдан иборат.    
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
мифоним компонентли фразеологизмларнинг тил фразеологик фонди, миллий лисоний, миллий қадриятий ҳамда миллий диний-эътиқодий манзарасини шакллантиришдаги лингвомаданий ўрни инглиз ва ўзбек тилларидаги мифоним компонентли фразеологизмлар ҳосил бўлиш референтатив, лексик-синтактик фарқлари асосида очиб берилган;
турли тизимли тилларда мифокомпонент талқини реалионимларнинг референтатив асослари: ўхшатиш бирликларининг антропоним, мифоним, фитоним, зооним, демоним эталон лингвомаданий кодларига тақалиши, мутлақ мифоним юзага чиқишидаги фарқ эса ҳосила номинациянинг содир бўлиш йўллари эвазига  қарор топиши аниқланган;
диний-эътиқодий тушунчаларни персонификациялаштирувчи инглиз менталитетидан фарқли, ҳар бир мусулмон халқи диний манзарасида ўз ўрнига эга, Аллоҳнинг иродасини акс эттирувчи барча турдаги фразеологик қурилмалар фраземалар эмас, диний барқарор бирикмалар ёхуд религионимлар экани исботланган;
қиёсланаётган ҳар икки тилнинг диний-эътиқодий, мифологик, концептуал манзараси учун Жаннат (Heaven), фаришта (Angel), руҳ, арвоҳ (Spirit, Ghost), Иблис, шайтон (Devil), Дўзах (Hell), Азроил (Azrael) тушунчалари сабаб-оқибат, охират-жазо фалсафий категорияларига бирлашувчи универсал лингвомаданий концептлар экани далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.  Инглиз ва ўзбек тилларида мифоним компонентли фразеологизмларнинг лингвокультурологик тадқиқи таҳлили юзасидан олинган илмий натижалар асосида:
инглиз ва ўзбек тилларидаги мифоним компонентли фразеологизмларнинг ҳосил бўлишидаги фарқларнинг лингвоконцептуал асосларига доир хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси  Қорақалпоғистон  бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти томонидан олиб борилган  ФА-Ф1-Г003 рақамли “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функционал сўз ясалиши” ҳамда ФА-А1-Г007 “Қорақалпоқ нақл-мақоллари лингвистик тадқиқот объекти сифатида” мавзусидаги фундаментал ва илмий-амалий лойиҳаларида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2021 йил 17 январдаги 200-сон маълумотномаси). Натижада, турли тизимли тилларда фразеологизмлар таркибидаги мифокомпонентнинг ҳосил бўлиш усулларидаги фарқ ҳосила номинациянинг содир бўлиш йўллари эвазига қарор топишига доир маълумотлар лойиҳа мазмунининг лингвомаданий жиҳатдан тўлдирилишига хизмат қилган;
ўзбек ва инглиз тиллари фразеологик сатҳининг таснифида мифокомпонентлар негизидаги ўхшатиш бирликларининг лингвомаданий кодлари борасидаги  хулосалар, мифоним компонентли фразеологизмларнинг бадиий ва илмий асарлар таржимаси билан боғлиқ муаммолар ечими доирасида ишлаб чиқилган  илмий ва амалий тавсияларидан Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитасининг  Сурхондарё вилояти ҳудудий бошқармаси томонидан гид-таржимонларни тайёрлашда кенг фойдаланилган, шунингдек, 5-10-апрелдаги “Халқаро бахшичилик санъати” фестивалида,  24-25-августдаги “Мерос” ҳафталиги доирасида “Ўзбекистон - буюк йўллар ва цивилизациялар  чорраҳаси, империялар, динлар, маданиятлар”  мавзусидаги археология-туризм форумида ва 21-22 сентябрдаги  “Open South International Business  Forum II” халқаро бизнес форумида фаол иштирок этиб, тадбирларнинг юқори савияда ўтказилишига, инглиз ва ўзбек тиллари луғат таркибининг  ўзлашган  фразеологизмлар асосида бойиш манбалари, мифоним компонентли фразеологизмларнинг дискурсив таҳлилини амалга ошириш орқали уларнинг лингвомаданий аҳамиятини аниқлашга оид илмий тавсияларидан  “Гид ҳамроҳлиги  ва таржимонлик фаолияти” таълим йўналиши учун  ўқув-илмий манбаларни ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси Сурхондарё вилояти ҳудудий бошқармасининг 2021 йил 5 ноябрдаги 01-06/785-сон маълумотномаси). Натижада ноқардош тиллардаги  мифоним компонентли фразеологизмларнинг тафовут ва ўхшаш томонлари  чоғиштирма  таҳлили, инглиз ва ўзбек тилидаги ушбу гуруҳга мансуб фразеологик бирликларнинг бадиий асарларда  тутган ўрни, сиёсий доирада  қўлланилишига оид билимларнинг мукаммаллашувига эришилган;
тилшуносликда мифоним, фразеологизм терминларини тадқиқ этиш ва мифоним компонентли фразеологизмларнинг инглиз ва ўзбек тилларида ўрганиш бўйича олинган илмий-назарий хулосалардан Сурхондарё вилоят “Янги аср” телерадиокомпаниясида илмий мавзуга бағишланган радиоэшшиттиришни тайёрлашда фойдаланилган (Сурхондарё вилоят телерадиокомпаниясининг 2021 йил 30 сентябрдаги 01-15/755-сон маълумотномаси). Натижада кўрсатув учун тайёрланган материалларнинг илмий оммабоплиги таъминланган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish