Хожамкулова Юлдузой Жахонкуловнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Шолининг ўсиши, ривожланиши ва ҳосилдорлигига турли сув қалинликларининг таъсири (Тошкент вилояти ўтлоқи-ботқоқ тупроқлари шароитида)”, 06.01.08 - Ўсимликшунослик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.1.PhD/Qx41.
Илмий раҳбар: Ходжакулов Тўрақул Ходжакулович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Шоличилик илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти, PhD.05/30.10.2020.Qx.126.01.
Расмий оппонентлар: Хошимов Иброхимжон Набиевич, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим; Ўразметов Қахрамон Каримбоевич, қишлоқ хўжалиги фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўсимликлар генетик ресурслари илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Тошкент вилояти ўтлоқи-ботқоқ тупроқлари шароитида шолидан юқори ва сифатли ҳосил етиштиришда навларнинг ўсиши, ривожланиши ва ҳосилдорлигига турли сув қалинликларининг таъсирини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Тошкент вилоятининг ўтлоқи-ботқоқ тупроқлари шароитида  шолининг эртапишар “Гулжаҳон”, ўртапишар “Илғор”, “Искандар”, кечпишар “Мустақиллик”, “Лазурний”, “УзРОС-7/13”  навларининг мақбул сув  (15 см) қалинликда суғориш илмий жихтдан исботланган;
шолининг эртапишар “Гулжаҳон”, ўртапишар “Илғор”, “Искандар”, кечпишар “Мустақиллик”, “Лазурний”, “УзРОС-7/13”  навларининг мақбул суғориш меъёрлари (16000 м3, 18500 м3, 21500 м3)  аниқланган;
илмий жиҳатдан асосланган сув қалинлиги шоли навларининг ўсиши, ривожланиши, ҳосилдорлиги (75,4 ц/га) ва унинг сифат кўрсаткичларига ижобий таъсири аниқланган;
шолини парваришлашда сув тежовчи, сув қалинлиги ва юқори иқтисодий самадорлиги (68,2%) аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Шолининг янги районлашган (эртапишар “Гулжаҳон”, ўртапишар “Илғор”, “Искандар” кечпишар “Мустақиллик”, “Лазурный”, “УзРОС-7/13”) навларининг ўсиб, ривожланиши ва ҳосилдорлигига турли сув қалинликларининг таъсирини аниқлаш бўйича олиб борилган тадқиқотлар натижалари асосида:
шоличиликка ихтисослашган фермер ва томорқа хўжаликлари учун “Шоли етиштиришда сувдан самарали фойдаланишга оид тавсиянома” тасдиқланган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 29 май № 02/021-2296-сонли маълумотномаси). Ушбу тавсиянома шоличилик фермер хўжаликларида фойдаланилмоқда.
шолининг эртапишар “Гулжаҳон”, ўртапишар “Искандар”, “Илғор”,  кечпишар “Лазурний”, “Мустақиллик” навларини етиштиришнинг энг мақбул агротехнологик тадбирлари Тошкент вилояти Бекобод тумани “Умида маржона файз” фермер хўжалигида 64 га, Шоличилик илмий-тадқиқот институтида тажриба участкасида 120 га, Шоличилик илмий-тадқиқот институтининг Хоразм филиалида 72,9 га, Андижон вилояти Жалақудуқ тумани “Қумтепа булоғи” фермер хўжалигида эса 39,5 га жами 296,4 га майдонда жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2021 йил 29-майдаги №02/021-2296-сонли маълумотномаси). Натижада, шолининг эртапишар “Гулжаҳон” нави (66,1 ц/га) да сув қалинлиги 15 см (16800 м3/га), 20 см бўлганда (18300 м3/га) назорат вариантга нисбатан гектаридан 1500 м3/га сув тежалиб, бунда 3,1 ц/га қўшимча шоли ҳосили олинган ҳамда сув сарфини тежаш эвазига 5876,5 минг сўм фойда олиниб, рентабеллик даражаси 33,8 фоизни ташкил этган. Шолининг ўртапишар “Искандар” нави (76,4 ц/га) 15 см сув қалинлиги бўлганда (16800 м3/га) назоратдаги 20 см бўлган (19950 м3/га) вариантга нисбатан ҳар гектаридан 3150 м3/га сув тежалган ва бунинг эвазига 7120,0 минг сўм фойда олинган ҳамда 3,8 ц/га қўшимча шоли ҳосил олиниб, 37,0 фоиз рентабелликка эришилган. Шолининг кечпишар “Лазурний” нави (77,5 ц/га) ни парваришланганда сув қалинлиги 15 см бўлганда (18500 м3/га) назорат 20 см бўлган (21500 м3/га) вариантга нисбатан ҳар гектаридан 4,1 центнер қўшимча шоли ҳосили олиниб, 3000 м3/га сув тежалган. Сув сарфини тежаш эвазига 7284,2 минг сўм/га фойда олиниб, рентабеллик даражаси 37,4 фоизни ташкил этган. Шолининг кечпишар “Мустақиллик” нави (73,2 ц/га)  парваришланганда сув қалинлиги 15 см бўлганда (19050 м3/га) назорат 20 см (21500 м3/га) вариантга нисбатан ҳар гектаридан 2450 м3/га сув тежалиб, бунда 4,09 ц/га қўшимча шоли ҳосили етиштирилган ва сув сарфини тежаш эвазига 7255,8 минг сўм фойда олиниб, бунда рентабеллик даражаси 42,2 фоизни ташкил этган.