Усмонов Санжарбек Пахлавоновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Фарғона водийси зарарли чигирткаларининг биоэкологик хусусиятлари ва уларга қарши кураш чораларини такомиллаштириш”, 06.01.09 - Ўсимликларни ҳимоя қилиш (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.2.PhD/Qx721.
Илмий раҳбар: Нуржанов Аллаберген Абдалязович, биология фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти, PhD.05/30.10.2020.Qx.126.01.
Расмий оппонентлар: Юсупова Махпуза Нўъмоновна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, доцент; Юлдашев Фаррухбек Эргашбоевич, қишлоқ хўжалиги фанлари бўйича фалсафа доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Фарғона водийси шароитида зарарли чигирткалари тур таркиби, тарқалиши, биологик ва экологик хусусиятларини ўрганиш асосида уларга такомиллаштирилган қарши кураш тизимини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Фарғона водийси агроценозлари чигирткаларнинг тур таркиби ўрганилган ва зарарли турларнинг биоэкологик хусусиятлари ҳамда популяция ҳолати илмий асосланган;
Фарғона водийси агроценозларида чигирткаларнинг 36 та тури кенг тарқалганлиги аниқланиб, уларнинг 14 та тури доминант бўлиб, 3 та тур тўда ҳосил қилувчи, 11 та тур якка ҳолда ривожланувчи, шундан 7 та турнинг кенг тарқалганлиги аниқланган. 
Фарғона водийси шароитида зарарли чигирткалар 6 та турининг биологик ва экологик хусусиятлари ўрганилиб, ривожланиш фенологияси ишлаб чиқилган. 
Фарғона водийсида чигиртка турларининг тарқалаган майдонлари электрон хариталари Google Eart Pro ва Quantum GIS (QGIS) дастурлари асосида ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Фарғона водийси зарарли чигирткаларининг биоэкологик хусусиятлари ва уларга карши кураш чораларини такомиллаштириш бўйича олиб борилган тадқиқотлар натижаларига асосида: 
Фарғона водийси вилоятлари агробиоценозларида чигирткаларнинг 36 тури тарқалганлиги ва уларнинг 14 тури доминант эканлигини аниқланиб, қишлоқ хўжалиги экинлари атрофи агробиоценозларида учрайдиган чигирткалар тур таркиби, уларнинг доминант ва зарар келтирувчи турлари тўғрисидаги Excel 2016 дастури негизида таёрланган бирламчи маълумотлар базаси ишлаб чиқилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ҳўжалиги вазирлигининг 2021 йил 17 июндаги № 02/025-2575-сон маълумотномаси). Натижада тўда ҳосил қилувчи 3 та, якка ҳолда ривожланувчи 3 турнинг зарар келтиришини асослаб берилган. 
Зарарли чигирткаларнинг доминант турларининг биологик ва экологик хусусиятларини ўрганиб, уларга қарши кураш чоралари ишлаб чиқилиб, Водий вилоятлари ҳудудларида инвазив турлар кириб келиши мумкин бўлган ҳудудлар, тўда ҳосил қилувчи чигирткалар тарқалган табиий ўчоқлар, якка ҳолда ривожланувчи чигиртка турларининг тарқалаган майдонлари электрон хариталари Google Eart Pro ва Quantum GIS (QGIS) дастурлари асосида ишлаб чиқилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ҳўжалиги вазирлигининг 2021 йил 17 июндаги № 02/025-2575-сон маълумотномаси). Натижада Фарғона водийси, жумладан Андижон, Фарғона, Наманган вилоятлари “Тут парвонаси ва зарарли чигирткаларга қарши кураш хизмати” ташкилотларида жорий этилиб, зарарли чигирткалар турлари ривожланишини қисқа ва узоқ муддатли башорат қилиш, чигирткаларга қарши илмий асосланган кураш тадбирларини ўз вақтида самарали олиб бориш учун имконияти яратилган. 
Фарғона водийси вилоятларининг тоғ олди ҳамда қир-адирларида тарқалган зарарли чигирткаларга қарши Карат икс 20% сус.к. препаратининг 0,0375 - 0,0625 л/га сарф-меъёрларида қўлланилиб, 1800 гектар майдонда жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ ҳўжалиги вазирлигининг 2021 йил 17 июндаги № 02/025-2575-сон маълумотномаси). Натижада андозада сифатида қўлланилган Атилла супер 10 % эм.к. препаратига нисбатан ўртача 97,0% дан юқори биологик самарадорликка эришилган. Ушбу препарат билан ишлов берилганда гектаридан назоратга нисбатан 350 кг гача қўшимча пичан - хашак олишга ва 455500 сўм соф-фойда олишга, сарфланган 1 сўмнинг 13,2 мартагача қопланиши ва кураш усулининг рентабеллиги 132% ни ташкил этиши қайд этилган.