Sayt test rejimida ishlamoqda

Хайитов Баҳодиржон Абдулбориевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Биофабрикаларда мум куяси қуртини озиқлантириш ва ундан бракон кўпайтиришда электрокимёвий фаоллаштирилган сувдан фойдаланиш”, 06.01.09 - Ўсимликларни ҳимоя қилиш (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.4.PhD/Qx358.
Илмий раҳбар: Абдуллаев Мураджон Турсунович, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган муҳандислик-қурилиш институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон қишлоқ хўжалиги ва агротехнологиялар институти, PhD.05/30.10.2020.Qx.126.01.
Расмий оппонентлар: Юсупова Махпуза Нўъмоновна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, доцент; Жумаев Расул Ахматович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўсимликларни ҳимоя қилиш илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади биофабрика шароитида катта мум куяси (Galleria mellonella) қуртини озиқлантиришда электрокимёвий фаоллаштирилган сувдан фойдаланиб, янги озуқа муҳитини қуртларнинг пуштдорлиги, ўртача вазни, яшовчанлигига таъсири ва ундан кўпайтирилган браконни (Наbrabracon hebetor Say) дала шароитида кўсак қуртига (Helicoverpa armigera Hb) қарши биологик самарадорлигини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор биофабрика шароитида катта мум куяси қуртларини озиқлантириш ва ундан бракон кўпайтиришда электрокимёвий фаоллаштирилган сувнинг ишқорий муҳитга (рН=9,5-10) эга бўлган католит қисмидан фойдаланишнинг меъёрий шароитлари аниқланган;
катта мум куяси қуртларини электрокимёвий фаоллаштирилган сув асосида тайёрланган турли ҳил сунъий озуқа муҳитларида кўпайтирилганда уларнинг яшовчанлиги (3,5-5,25%), пуштдорлиги (30-50 донага) ва қуртларнинг ўртача вазни (3,5-6,1 мг) ортганлиги аниқланган;   
катта мум куяси қуртларидан бракон чиқиши электрокимёвий фаоллаштирилган сув асосида озиқлантирилганда назорат вариантига нисбатан  200 дона қурт ҳисобида Х.Р.Мирзалиева рецепти бўйича 46 дона, ЎҲҚИТИ рецепти бўйича эса 81,5 донага кўплиги аниқланган. 
электрокимёвий фаоллаштирилган водопровод суви (рН=100,5) ишлатилган Х.Р.Мирзалиева рецепти асосида кўпайтирилган браконни кўсак қуртига қарши биологик самарадорлиги 10-кунда 60,0% ва ЎҲҚИТИ рецептида эса 66,6 % ни ташкил этган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Биофабрикаларда мум куяси қуртини озиқлантириш ва ундан бракон кўпайтиришда электрокимёвий фаоллаштирилган сувдан фойдаланиш бўйича олиб борилган тадқиқотлар натижалари асосида: 
мум куяси қуртини кўпайтиришда электрокимёвий фаоллаштирилган сувдан фойдаланиш усулига Интеллектуал мулк агентлигининг ихтиро патенти (№IAP 05798) олинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 21 октябрдаги 02/025-3385-сон маълумотномаси). Бунинг натижасида биомаҳсулотлар кўпайтиришда электрокимёвий фаоллаштирилган сувдан фойдаланиш технологияси амалиётга жорий этилди;
электрокимёвий фаоллаштирилган сув асосида тайёрланган озуқаларда кўпайтирилган катта мум куяси қуртларидан олинган браконни кўсак қуртига қарши курашда Наманган вилоятининг Чуст туманидаги Зарафшон, Варзик, Ғалаба ММТП, Наманган туманидаги Пахтаобод ММТП, Мингбулоқ туманидаги Навоий, Наманган, Хоразм ММТП ҳудудларидаги жами 7040 гектар майдонда ва Тўрақўрғон тумани “Қўрғонча оқ олтини” фермер хўжалигининг 35 гектарли пахта майдонларида қўлланилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 21 октябрдаги 02/025-3385-сон маълумотномаси). Натижада назорат вариантига нисбатан 3,2-4,5 ц/га қўшимча ҳосил сақлаб қолишга эришилган; 
“Мум куяси қуртини кўпайтиришда электрокимёвий фаоллаштирилган сувдан фойдаланиш усули” бўйича тавсиянома. тасдиқланган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 21 октябрдаги 02/025-3385-сон маълумотномаси). Ушбу тавсиянома 2017 йилдан буён Наманган “Биосервис” МЖЧда бракон кўпайтиришда фойдаланилмоқда. 
2018 йилда электрокимёвий фаоллаштирилган сув асосида мум куяси қуртини озиқлантириш ва ундан бракон кўпайтириш усулини амалиётга жорий этиш бўйича Андижон вилояти Балиқчи тумани “БИО” хусусий ишлаб чиқариш биофабрикасида тадқиқотлар ўтказилиб, 5 млн. дона бракон ишлаб чиқарилган ва 3000 гектардан ортиқ пахта майдонида кўсак қуртига қарши курашда фойдаланилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 21 октябрдаги 02/025-3385-сон маълумотномаси). Натижада самарадорлик амалдаги усулга нисбатан 19-20% ни ташкил этган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish