Sayt test rejimida ishlamoqda

Досчанова Манзура Бабажановнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон 

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Anacanthotermes Jacobs авлоди термитларининг экологияси, хулқ-атвори ҳамда касалликларга мойиллиги», 03.00.06 – Зоология (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2.PhD/B318.
Илмий раҳбар: Абдуллаев Икрам Искандарович, биология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Хоразм Маъмун академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Қорақалпоқ давлат университети, PhD.03/30.12.2019.В.20.04.
Расмий оппонентлар: Жугинисов Тангиберген Исаевич, биология фанлари доктори, доцент; Бекмуродов Абдужаббор Сатторович, биология фанлари фалсафа доктори (PhD), доцент. 
Етакчи ташкилот: Андижон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Anacanthotermes Jacobs авлоди термитларининг экологияси, ҳулқ-атворини аниқлаш, касалликларга мойиллигини баҳолаш ҳамда уларга қарши биологик курашишнинг самарадор усул ва воситаларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Anacanthotermes авлоди термит табақалари ҳулқ атвори ва уларнинг тарқалиш ареалларидаги функцияланиш хусусиятлари аниқланган;
Anacanthotermes термит уя камералари тузилиши ва уларнинг ижтимоий боғлиқлик хусусиялари очиб берилган;
илк бор кананинг Hypoapis miles тури Anacanthotermes авлоди термитларида паразитлик қилиши ҳамда Myrmicinosporidium durum замбуруғининг табиий шароитда термитлар миқдорини бошқариш хусусияти аниқланган;
A. ahngerianus термитлари паразитлари ва табиий кушандаларининг 5 туркум, 6 оила, 16 авлодга мансуб 31 тури аниқланиб, Formacidae оиласи вакилларининг роли очиб берилган;
илк бор 5-алмашган амино-1,3,4-тиадиазолин-2-тион ҳосилалари асосида препаратлар синтез қилинган ва B. thuringiensis+бор кислота препаратларнинг термитларга қарши курашда биологик самарадорлиги аниқланган ва синовдан ўтказилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: 
Anacanthotermes Jacobs авлоди термитларининг экологияси, ҳулқ-атвори ҳамда касалликларга мойиллиги бўйича олинган илмий натижалар асосида:
тарихий ёдгорликлар, аҳоли турар жой бинолари ва бошқа иншоотларнинг ёғоч қисмларини термитлар зараридан сақловчи ва миқдорини камайтирувчи замбуруғлар ассоциацияси асосида тайёрланган янги патоген ем-хўрак “Ичан-қалъа” давлат музей қўриқхонасининг термитлар зарарини камайтириш ва уларга қарши кураш амалиётига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Туризм ва спорт вазирлиги ҳузуридаги маданий мерос агентлигининг 2021 йил 15 ноябрдаги №02-01/145-сон маълумотномаси). Натижада, ушбу ем-хўрак термитлар миқдорини 70-80% гача камайтириш, ёғоч материалларни зарарлаш фаолиятини тўхтатиш имконини берган;
термитлар уяларида яшаб паразитлик, йиртқичилик қилувчи ёки касаллик тарқатувчи Scolopendridae, Buthidae, Rhagodidae, Galeodidae, Acaridae, Formicidae оиласининг 31 турга мансуб вакилларининг 53 та нусхадаги намуналари Зоология институтининг Ноёб илмий объекти коллекцияси фондига топширилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2021 йил 19 мартдаги №4/1255-842-сон маълумотномаси). Натижада, намуналар бўғимоёқлилар фондини бойитиш ҳамда термитлар миқдорини биологик назорат қилувчи бўғимоёқлилар турларидан иборат маълумотлар базасини шакллантириш имконини берган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish