Sayt test rejimida ishlamoqda

Ортиқов Ёсин Абдулбоқиевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар:
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “Ўзбекистон дунганларининг этномаданий ўзликни англаши”. 07.00.07 – Этнография, этнология ва антропология (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақами: В2021.4.PhD/Tar.372.
Илмий раҳбар: Адҳамжон Азимбаевич Аширов, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фанлар академияси Тарих институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса, ИК рақами: Ўзбекистон Фанлар академияси Тарих институти, DSc.02/30.12.2019.Tar.56.01.
Расмий оппонентлар: Дониёров Алишер Худойбердиевич, тарих фанлари доктори, профессор; Валихонова Гулнора Комилжоновна, тарих фанлари бўйича PhD, доцент.
Етакчи ташкилот: Фанлар академияси Миллий Археология маркази.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистон маданий муҳитида дунганларининг этномаданий ўзликни англаши ва уни сақлаб қолиш омилларини элшунослик маълумотлари асосида очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:  
Хитойдан кўчиб келган шенсилик дунганлар Ўзбекистонда ўзбек тилини билмаганлиги сабабли ўлка аҳолисига аралашмай яшаганлиги ўз тилини сақлашга хизмат қилган бўлса, гансулик дунганларнинг маҳаллий тилни билиши ва тарқоқ жойлашуви ўз тилини қисқа фурсатда унутишига сабаб бўлгани аниқланган;
Ўзбекистонда яшаётган дунганларнинг этномаданий ўзликни англаши дунган тили (гансу ва шенси лаҳжаси), моддий маданият (этноним, таом, ошхоналар, кийим, соч турмаги), маросимлар (совчилик, куёв салом) асосида шаклланганлиги элшунослик материаллари асосида далилланган;
этник ўзликни англашдаги ўзгаришлар Фарғона водийси дунганларида мунтазам, Тошкент шаҳри  ва вилоятида суст кечганлиги уларнинг анъанавий машғулотлари, оила қуриш анъаналари, тилининг ўзгаришлари асосида аниқланган;
ўзбек миллий таомларида соя сиркаси, дунган қалампири, крахмалли угра, жандуқ, дунган турп, редиска каби  янги таом ва маҳсулотларнинг кириб келиши дунганлар миграцияси билан содир бўлган тиғиз этномаданий алоқалар натижаси маҳсули эканлиги этнографик материаллар асосида исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбекистон дунганлари этномаданий ўзликни англашини этнологик жиҳатдан ўрганиш бўйича ишлаб чиқилган таклиф ҳамда хулосалар асосида:
республикадаги Миллий маданий марказлар билан ҳамкорликда ўтказилган тадбирларда тадқиқотдаги илмий хулосалардан хусусан, Ўзбекистонда яшаётган дунганларнинг этномаданий ўзликни англаши дунган тили (гансу ва шенси лаҳжаси), моддий маданият (этноним, таом, ошхоналар, кийим, соч турмаги), маросимлар (совчилик, куёв салом), бошқа диаспораларнинг тарихи, маданияти ва анъаналарининг қирраларини таҳлил қилишда, “2017–2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегияси”нинг бешинчи устувор йўналиши ҳамда 2019–2021 йилларда Миллатлараро муносабатлар соҳасида Ўзбекистон Республикаси давлат сиёсати концепциясини амалга ошириш бўйича “Йўл харитаси”да белгиланган вазифалар ижросини таъминлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги “Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитаси”нинг 2020 йил 20 ноябрдаги 01-07-1416-сон далолатномаси). Бу Ўзбекистонда миллатлараро тотувлик ва ҳамжиҳатликни ривожлантириш, ёшларни миллий қадриятлар ҳамда диний бағрикенглик ғоялари асосида тарбиялашга хизмат қилган;
ўзбек миллий таомларида соя сиркаси, дунган қалампири, крахмалли угра, жандуқ, дунган турп, редиска каби  янги таом ва маҳсулотларнинг кириб келиши дунганлар миграцияси билан содир бўлган тиғиз этномаданий алоқалар натижаси маҳсули эканлиги каби хулосалардан Республика ёшлари ўртасида динлараро бағрикенглик, миллатлараро тотувлик ва ўзаро меҳр-оқибат муҳитини мустаҳкамлаш бўйича 2020 йил 7 февралда Наманган вилояти Янгиқўрғон туманининг қўшни Қирғизистон Республикаси билан чегарадош ҳудудида жойлашган Нанай қишлоғида ўтказилган “Маънавият” фестивалида ҳамда, 2020 йил 18 сентябрда “Нодирабегим” номидаги Наманган вилояти “Ахборот-ресурс” марказида ташкил этилган “Миллатлараро тотувлик, диний бағрикенглик ва аҳил қўшничилик муносабатлари” мавзусидаги тадбир сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Республика “Маънавият ва маърифат” марказининг 2021 йил 6 январдаги 03/07-05-сон далолатномаси). Бу эса минтақада миллатлараро тотувлик, дўстликни тарихий асослари ва Фарғона водийсига хос хусусиятларни кенг оммага тарғиб қилишга хизмат қилган;
дунганларнинг этномаданий ўзликни англашидаги ўзгаришлар, хусусан, этнолингвистик жараёнлар ХХ асрда содир бўлган тарихий, сиёсий, иқтисодий ва маданий ўзгаришлар билан боғлиқ тарзда юз берганлиги, дунган халқи турмуш тарзида миллий ҳамда диний урф-одатлар уйғунлашувига оид хулосалардан Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясининг “O‘zbekiston tarixi” телеканали орқали эфирга узатилган “Etno” кўрсатувини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2020 йил 16 декабрдаги 01-40-1303-сон далолатномаси). Бу мамлакатимизда яшовчи 130 дан ошиқ халқлар ва диаспоралар тарихи, маданияти ҳамда турли этносларга хос миллий қадриятларини кенг оммага етказишда муҳим илмий асос бўлган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish