Саломова Ханифа Жахоновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Зараген инсекцидини токсико-гигиеник баҳолаш ва гигиеник меъёрлаш тартибини ишлаб чиқиш» 14.00.07 – Гигиена (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.1.PhD/Tib551.
Илмий раҳбар: Искандарова Гулноза Тулкиновна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Фарғона жамоат саломатлиги тиббиёт институти, PhD.04/30.09.2020.Tib.122.01.
Расмий оппонентлар: Дусчанов Бахтиёр Аллаберганович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Шерқўзиева Гўзал Фахритдиновна, тиббиёт фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Зараген инсектицидининг инсон учун хавфлилик даражасини ва унинг атмосфера ҳавоси, ишчи ўринлари ҳавоси, сув ҳавзалари, тупроқ, озиқ-овқат махсулотлари ҳамда қишлоқ хўжалиги ўсимликларидан олинадиган маҳсулотлар истеъмолчиларига, иссиқ иқлим шароитида хавфсизлигини таъминловчи гигиеник меъёр ва регламентларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Зараген инсектицидининг ўткир заҳарлилик хусусияти, организмга тўпланиш даражаси, тажриба ҳайвонлари ошқозонига метал зонд орқали Зараген кимёвий моддасининг сувли эритмаси юборилиб, инсектицидининг ўртача ўлим қиймати (ЛД50, СД50), максимал чидайдиган қиймати  (ЛД0, СД0), аксарият ўлим миқдори (ЛД 100, СД 100), ўта сезгир қиймати (Limac) ҳамда организмга тўпланиш даражаси исботланган;
иссиқ қонли ҳайвонларда сурункали таъсир даражаси, тери ва кўз шиллиқ қаватига қўзғатувчанлик таъсири, инсектициднинг узоқ таъсир асорати онкоген, мутаген, гонадотоксик, эмбриотоксик таъсири исботланган;
танланган инспектициднинг атроф-муҳит объектларида чидамлилик даражаси, тупроқ қатламларида ҳаракати, ўсимликларнинг ер устки қисмига ўтиши ва ўсимликлардан олинадиган озиқ-овқат махсулотларини ифлослаш даражаси исботланган;
танланган инспектициднинг қишлоқ хўжалиги маҳсулотларининг ҳосилдорлигини ошириш даражаси, организмга таъсир қилмайдиган хавфсизлик регламенти ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Зараген инсекцидини токсико-гигиеник баҳолаш ва гигиеник  меъёрлаш тартибини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
зараген инсекцидини токсико-гигиеник баҳолаш натижалари бўйича «Зараген» инсектицидидан фойдаланишда аҳолини ҳимоя қилиш ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш методикаси» номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 7 августдаги 8н-з/278-сон маълумотномаси). Натижада Зараген инсекцидини хавода, сув ва тупроқдаги токсикологик ва гигиеник  кўрсаткичларини регламентлари ишлаб чиқиш имконини берган;
«Зараген» инсектицидидан қишлоқ хўжалигида фойдаланилганда атроф-муҳит ва аҳоли саломатлигини муҳофаза қилиш бўйича тадқиқотнинг илмий натижалари асосида ишлаб чиқилган «Зараген» инсектицидидан қишлоқ хўжалигида фойдаланилганда атроф-муҳит ва аҳоли саломатлигини муҳофаза қилишни такомиллаштириш усули» номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 7 августдаги 8н-з/278-сон маълумотномаси). Натижада қишлоқ-хўжалиги ходимлари ва аҳолини пестицидлардан заҳарланишини олдини олиш чора-тадбирлари ва заҳарланишни олдини олишга қаратилган гигиеник тавсиялар ишлаш чиқиш имконнини берган;
Зараген инсекцидини токсико-гигиеник баҳолаш ва гигиеник  меъёрлаш тартибини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Когон шаҳар санитария эпидемиология осойишталиги ва жамоат саломатлиги хизмати, Бухоро ва Ромитан туманлари худудий санитария эпидемиология осойишталиги ва жамоат саломатлиги хизмати лабораториялари амалиётига жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 15 октябрдаги 08-09/144670-сон маълумотномаси). Олинган тадқиқот натижаларининг амалиётга жорий қилиниши аҳолининг турли қатламлари, қишлоқ-хўжалиги ходимларининг пестицидлардан заҳарланишини олдини олишни таъминлаш ҳамда ходимлар орасида касб касалликларининг учраш даражасини камайтириш, маҳсулотларнинг ҳосилдорлигини ошириш билан биргаликда, пестициднинг хавфсизлигини таъминлашга қаратилган гигиеник чора–тадбирлар ишлаб чиқиш имконини берган.