Маматова Муборак Нурпўлатовнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Қутуриш касаллигининг эпизоотологияси ва донадор антирабик вакцинани такомиллаштириш», 16.00.01–Ветеринария микробиологияси, вирусологияси, эпизоотологияси, микологияси, микотоксикологияси ва иммунологияси (ветеринария фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2.DSc/V8.
Илмий маслаҳатчи: Салимов Хайит Салимович, ветеринария фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд қишлоқ хўжалик институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд қишлоқ хўжалик институти, DSc.27.06.2017.Qx/V.12.02.
Расмий оппонентлар: Хамдамов Хабибулло Аблокулович, ветеринария фанлари доктори; Вафакулов Садилло Хакимович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Ряснянский Игорь Викторович, биология фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Эпидемиология, микробиология ва юқумли касалликлар илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистонда турлиҳайвонлар орасида қутуриш касаллиги тарқалишининг ўзига хос хусусиятларини аниқлаш, унга қарши курашиш ва гўштхўр ҳайвонлар учун перорал донадор антирабик вакцинани такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
республикада қутуриш касаллиги бўйича носоғлом ҳудудлардаги эпизоотик жараёнларнинг асосий резервуари аниқланган;
қутуриш касаллиги эпизоотологияси бўйича қишлоқ хўжалик, уй ва ёввойи ҳайвонлар орасида ушбу касалликнинг 107 баробар камайишига эришилган;
барча турдаги ҳайвонлар орасида қутуриш касаллиги энг кўп итларда (75,19%), қорамолларда (15,25%) ва ёввойи ҳайвонларда (3,30%) учраши аниқланган;
ёввойи гўштхўр ҳайвонлар, ит ва мушукларни оғиз орқали эмлайдиган инновацион технологияни жорий этиш асосида 100% самарадорликка эга бўлган донадор антирабик вакцина такомиллаштирилган;
ёввойи гўштхўр ҳайвонлар, ит ва мушуклар учун яратилган донадор антирабик вакцинани такомиллаштириш эвазига лаборатория шароитида итларда тажрибаларда иммунитет давомийлиги 1 йил, яроқлилик муддати 6 ой, оптимал дозаси 1 дона ҳамда унинг реактоген эмаслиги исботланган;
ушбу вакцинани Андижон, Жиззах, Навоий, Самарқанд ва Қашқадарё вилоятлари ҳудудларида қўлланиб, унинг профилактик самарадорлиги аниқланган;
«Ҳайвонларнинг қутуриш касаллигига қарши курашиш тадбирлари бўйича илмий асосланган тизим» ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши: Қутуриш касаллигининг эпизоотологияси ва донадор антирабик вакцинасини такомиллаштириш асосида:
ёввойи ҳайвонлар ва итларни оғиз орқали эмлаш учун такомиллаштирилган донадор антирабик вакцинасига Интеллектуал мулк агентлигининг ихтирога патенти олинган (№ IАР 04610, 2010 йил). Ушбу донадор антирабик вакцинадан ёввойи ҳайвонлар ва итларни оғиз орқали эмлаш жараёнида фойдаланиш имконини берган;
ҳайвонларнинг қутуриш касаллигига қарши кураш тадбирлари бўйича ишлаб чиқилган тизим Давлат ветеринария қўмитаси амалиётига жорий этилган (Давлат ветеринария қўмитасининг 2017 йил 12 июлдаги 01/13-50-сон маълумотномаси.) Бу тизим республика ҳудудларида қутуриш касаллигини тубдан йўқотишга қаратилган комплекс чора-тадбирларни ишлаб чиқишга хизмат қилган;
физикавий хусусиятлари, реактогенлиги, иммуногенлигини ва иммунитет давомийлиги такомиллаштирилган донадор антирабик вакцина ишлаб чиқаришга жорий этилган (Давлат ветеринария қўмитасининг 2017 йил 25 октябрдаги 03/13-346-сон маълумотномаси). Натижада такомиллаштирилган донадор антирабик вакцинани қўллаш натижасида иқтисодий самарадорлик бир бош ит ҳисобига ўртача 535,00 сўмни ташкил этган;
«ДОРАВАК» вакцинани тайёрлашнинг техник шартлари ва назорат қилиш бўйича ишлаб чиқилган йўриқнома Давлат ветеринария қўмитаси амалиётига татбиқ этилган (Давлат ветеринария қўмитасининг 2017 йил 12 июлдаги 01/13-50-сон маълумотномаси). Натижада республика ҳудудларида қутуриш касаллигини тубдан йўқотишга қаратилган комплекс чора-тадбирлар самарасининг ошишига хизмат қилган.
