Дедаханова Муаззам Алтмишбаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Модерн шеъриятда маъно кўчишининг лингвокогнитив аспекти (Рауф Парфи ижоди мисолида)”, 10.00.11 – Тил назарияси. Амалий ва компьютер лингвистикаси (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.2.PhD/Fil1900.
Илмий раҳбар: Эргашева Гули Исмоил қизи, филология фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллар университети,  DSc.03/30.12.2019.Fil/Ped.27.01.
Расмий оппонентлар: Хайруллаев  Хуршид Зайниевич, филология фанлари доктори, профессор; Мухамедова Саодат Худойбердиевна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Рауф Парфи ижоди мисолида поэтик матнларда қўлланилган кўчма маъно турларининг концептуал ва лингвокогнитив хусусиятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
кўчма маъноли сўзларнинг концептуал майдони доирасини аниқлаш орқали концептуал метафора манба майдони ва мақсад майдони, концептуал метонимия эса восита майдони ҳамда мақсад майдони каби когнитив структуралар тамойилида ишлаб чиқилган;
илк бор метонимиядан фарқлаган ҳолда синекдоха ва унинг таснифи борасидаги назарияларга когнитив модел асосида ёндашилган ҳамда модерн шеъриятда концептуал метафорани корреспонденциялар тўплами, яъни "хариталаш" (mapping) асосида ўрганиш таклиф қилинган;
маъно кўчиш турлари бутун → қисм, қисм → бутун тамойилидаги герменевтик ёндашув асосида, шу жумладан, метафоралар тузилишига кўра лексема→ фразема→ бирикма→ гап→ матн тарзида лексик, морфологик, синтактик аспектларда очиб берилган;
Рауф Парфи таржималарида қўлланган кўчма маъно турларининг фаол ва пассив даражалари тасвирий статистикасини график шаклда умумлаштириш орқали  шоир  ижоди ва таржималарида метафора етакчилик қилиши (метафора ― 77 %, метонимия ― 13 %, синекдоха ― 8 %, вазифадошлик ― 1 %) далилланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Модерн шеъриятда маъно кўчишининг лингвокогнитив аспекти (Рауф Парфи ижоди мисолида) мавзусида олиб борилган тадқиқот асосида:  
модернистик метафора кўп қатламли структурага эгалиги, модернизм лирикасида бир қадар улғайган, кўп субъектли ва бунинг ортидан кўп даражали бўлган метафора янги вазифа – матнни ташкил этиш функциясини ўз зиммасига олганлигига оид материаллардан Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмаси фаолиятини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-3652-сон қарорида белгиланган вазифаларни бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг 2021 йил 10 июнь ойидаги 01-03/784-сон маълумотномаси). Натижада уюшма томонидан ўтказилган назарий ва амалий анжуманлар, семинарлар, турли ижодий ишлар янги илмий-амалий материаллар билан бойиган, китобхонларнинг модерн шеърият тилини лингвокогнитив таҳлил қила олиш кўникмаси мукаммаллашган;
Рауф Парфи ижодида қўлланган антропоцентрик метафора ва метонимияларни лексик, морфологик ва синтактик қатламларда таҳлил қилиш ва тизимли муносабатларини очиш билан боғлиқ тавсиялардан I-OT-2019-42 рақамли “Ўзбек ва инглиз тилларининг электрон (Инсон қиёфаси, феъл-атвори, табиат ва миллий тимсоллар тасвири) поэтик луғатини яратиш” мавзусидаги инновацион илмий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёт университетининг 2021 йил 12 июндаги 04/1-1031-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳанинг антропоцентрик метафора ва метонимиялар билан боғлиқ қисмининг илмий қиймати ошган, тиллараро интеграцияси таъминланган;
кўчма маъноли сўзларнинг моҳиятини тўғри англаш учун уларнинг концептуал майдон доирасини когнитив моделлар асосида таҳлил қилиш борасидаги таклифлардан Ўзбекистон Республикаси маданият вазирлиги ташаббуси билан театр жамоалари томонидан ўтказилган маънавий-маърифий тадбирларда кенг татбиқ этилмоқда (Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2021 йил 18 октябрдаги 05-12-10-4627-сонли маълумотномаси). Натижада нутқимизнинг кўчма маънога бойлиги, модерн шеърлардаги рамзийлик каби ўзига хос лингвистик жиҳатларнинг таъсирчанликни оширишдаги аҳамияти янада ошган;
маъно кўчиш турларининг герменевтик ёндашув асосидаги тадқиқи ва Рауф Парфи таржималарида қўлланган кўчма маъно турлари статистикаси бўйича маълумотлардан А-1-209-рақамли “Маданиятлараро ва коммуникатив ёндашув нигоҳида магистратура мутахассислиги (инглиз тили) бўйича назарий фанлардан инглиз тилида дарслик ва ўқув қўлланмалар яратиш ҳамда ўзбекча-инглизча-русча лингвистик терминлар луғатини тузиш” мавзусидаги амалий лойиҳасида белгиланган вазифаларга кўра фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ЎзДЖТУнинг 2021 йил 27 октябрдаги 22/807-сон маълумотномаси). Натижада Рауф Парфининг ижодий мероси ва таржималари ўзбек тилида ёзилган бўлса ҳам, бошқа тиллардаги луғавий бирликларни маҳорат билан қўллашнинг назарий тамойилларини белгилаши, тил ва маданиятнинг муштараклигини асослаши ўз исботини топган;
модерн шеъриятда концептуал метафорани корреспонденциялар тўплами, яъни "хариталаш" (mapping) асосида ўрганиш хусусидаги маълумотлардан Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканали ижодкорлари “Мавзу”, “Тақдимот” кўрсатувлари сценарийларини ёзишда амалий фойдаланилди (“Ўзбекистон телерадиоканали” давлат муассасасининг 2021 йил 24 сентябрдаги 01-02-1501-сон маълумотномаси). Натижада модерн шеъриятини концептуал метафоралар, хусусан корреспонденциялар тўплами, яъни "хариталаш" асосида ўрганишнинг  афзаллиги ўз тасдиғини топган.