Ҳамидов Жалил Абдурасуловичнинг

фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Бўлажак касб таълими ўқитувчиларини тайёрлашда ўқитишнинг замонавий дидактик воситаларини яратиш ва қўллаш  технологияси», 13.00.05–Касб-ҳунар таълими назарияси ва методикаси (педагогика фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.1.DSc/Ped23.

Илмий маслаҳатчи: Ходжабаев Анорбай Рустамович, педагогика фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўрта махсус, касб-ҳунар таълими тизими кадрлари малакасини ошириш ва уларни қайта тайёрлаш  институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўрта махсус, касб-ҳунар таълими тизими кадрлари малакасини ошириш ва уларни қайта тайёрлаш  институти, DSc.27.06.2017.Ped.48.01.

Расмий оппонентлар: Муслимов Нарзулла Алихонович, педагогика фанлари доктори, профессор; Олимов Ширинбой Шарофович, педагогика фанлари доктори, доцент; Рахимов Бахтиёр Худайбердиевич,  педагогика фанлари доктори, доцент.

Етакчи ташкилот: Бухоро муҳандислик-технология институти.

Диссертация йўналиши: амалий ва назарий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: бўлажак касб таълими ўқитувчиларини тайёрлашда ўқитишнинг замонавий дидактик воситаларини қўллаш технологиясини интегратив ёндашув асосида такомиллаштиришдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

таълим жараёни компонентлари узвийлиги асосида бўлажак касб таълими ўқитувчиларининг билиш фаолиятини фаоллаштиришда замонавий ўқитиш воситаларининг (ўқув материалини дифренциал тақдим этиш; ўқув материалини таълим олувчилар тайёргарлиги даражасига қараб тақдим этиш; билиш, баҳолаш, бошқариш, турли шаклда назорат қилиш; интерфаол мулоқотни амалга ошириш)нинг дидактик имкониятлари аниқланган;

бўлажак касб таълими ўқитувчиларини ахборот-технологик тайёрлаш жараёнида илмий-педагогик ёндашувларга асосланган ҳолда ўқитишнинг замонавий дидактик воситаларини яратиш ва қўллашнинг методик тизими ишлаб чиқилган;

касб таълими ўқитувчиларини тайёрлаш жараёнида ўқитишнинг замонавий дидактик воситаларини яратиш ва қўллаш алгоритмини такомиллаштириш асосида умумкасбий фанлар бўйича ўқув ахборотини кўргазмали-образли, изчил-мантиқий тарзда ҳавола этишнинг технологиялаштириш методи ишлаб чиқилган;

бўлажак касб таълими ўқитувчиларини касбий фаолиятга тайёрлашга қўйилаётган замонавий дидактик ва методик талабларни амалга оширувчи, умумкасбий фанлар бўйича ўқув материалларини ҳавола этиш шаклларини акс эттирувчи ҳамда интерфаол ўқув мулоқотини таъминловчи яхлит тизим сифатида ўқитишни модулли тузилма асосида ташкил этиш варианти яратилган; 

Visual Basic ва Maсromedia Flash дастурлари асосида мультимедиали ўқитиш платформаси имкониятлари очиб берилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:

Касб таълими ўқитувчисини тайёрлашда ўқитишнинг замонавий дидактик воситаларини яратиш ва қўллаш технологияси бўйича олинган тадқиқотлар натижалари асосида:

таълим жараёнининг ташкилий-мақсадий, мазмуний, технологик, натижавий компонентлари узвий бирлигини таъминлаш асосида бўлажак касб таълими ўқитувчиларининг билиш фаолиятини фаоллаштиришда замонавий ўқитиш воситалари-нинг ўқув материалини таълим олувчилар тайёргарлиги даражасига қараб тақдим этиш, билиш фаолиятини бошқариш, турли шаклда назорат қилиш, коррект персоналлаштирилган диалогни таъминлаш каби дидактик имкониятларидан Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2015 йил 21 августдаги 303-сонли буйруғи билан тасдиқланган 5111000–Касб таълими (Ер усти транспорт тизимлари ва уларнинг эксплуатацияси)  бакалавриат таълим йуналишинииг малака талабларини ишлаб чиқишда ҳамда умумкасбий фанлар бўйича виртуал лаборатория яратишда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2017 йил 16 октябрдаги 89-03-2404-сон маълумотномаси). Ишлаб чиқилган таклифлар бўлажак касб таълими ўқитувчиларини тайёрлаш жараёнида фанга оид билимлар ҳамда методик билим ва кўникмаларнинг интеграциясини таъминлашга хизмат қилади;

Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2016 йил 6 апрелидаги 137-сонли буйруғи асосида такомиллаштирилган меъёрий ва услубий ҳужжатлар ҳамда замонавий ўқув адабиётларни яратиш ва таълим жараёнига жорий этиш билан боғлиқ вазифаларни амалга ошириш мақсадида бўлажак касб таълими ўқитувчиларини касбий тайёрлаш сифат ва самарадорлигини оширишни таъминловчи ўқитишнинг замонавий дидактик воситасининг ташкилий-функционал тузилмаси компонентлари, умумкасбий ва методик интегратив билимлар (тизимлаштирилган маълумотлар, лаборатория ишланмалари ва умумкасбий характердаги интеллектуал топшириқлар) асосида бўлажак касб таълими ўқитувчиларини тайёрлаш модели Жиззах политехника институти, Наманган муҳандислик-қурилиш институти, Бухоро муҳандислик-технология институти касб таълими йўналишида жорий этилиб, тажриба-синовдан ўтказилган. Натижада тажриба-синов гуруҳларида ўқув материалини ўзлаштириш коэффициенти назорат гуруҳларидагидан 11% га, ўзлаштиришнинг мустаҳкамлик коэффициенти 8 % га ортган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2017 йил 16 октябрдаги 89-03-2404-сон маълумотномаси). Мазкур модел бўлажак касб таълими ўқитувчисини тайёрлаш сифатини такомиллаштиришга хизмат қилади;

бўлажак касб таълими ўқитувчиларини касбий фаолиятга тайёрлашга қўйилаётган замонавий дидактик ва методик талабларни амалга оширувчи, умумкасбий фанлар бўйича ўқув материалларини ҳавола этиш шаклларини акс эттирувчи ҳамда интерфаол ўқув мулоқотини таъминловчи яхлит тизим сифатида ўқитишни модулли тузилма асосида ташкил этиш варианти талабаларнинг касбий тайёргарлиги ривожланиши жараёнини ташхислаш мезонлари ва кўрсаткичлари, ўқитишнинг замонавий дидактик воситалари асосида касб таълими ўқитувчиларини тайёрлаш технологияси компонентларидан республикамиз олий таълим муассасаларида фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2017 йил 16 октябрдаги 89-03-2404-сон маълумотномаси). Мазкур умумкасбий ва ихтисослик фанларидан яратилган мультимедиали электрон ўқув қўлланмалар, виртуал лаборатория ва ЭЎУМлар, интеллектуал ва интегратив топшириқлар олий таълим муассасалари касб таълими йўналишларида педагогик жараённи илмий асосда ташкил этишнинг методик асосларини такомиллаштиришга, кадрлар тайёрлаш сифати ва самарадорлигини оширишга хизмат қилади.