Садинова Нигина Сафаровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Бадиий матнларда контрастнинг лингвопрагматик хусусиятлари” (Анвар Обиджон, Усмон Азим, Аъзам Ўктам асарлари мисолида), 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.3.PhD/Fil497.
Илмий раҳбар: Маҳмудов Низомиддин Мамадалиевич, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.19.01.
Расмий оппонентлар: Собиров Абдулҳай Шукурович, филология фанлари доктори, профессор; Пардаев Азамат Бахронович, филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади Анвар Обиджон, Усмон Азим, Аъзам Ўктам индивидуал услубига хос хусусиятларни аниқлашда улар асарлари тили бадииятини таъминловчи контраст ҳосил қилувчи воситаларни аниқлаш ва илмий-назарий асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Анвар Обиджон, Усмон Азим, Аъзам Ўктамнинг шеърий асарлари тилининг ўзига хослигини таъминловчи контраст ҳосил қилувчи воситалар аниқланиб, ижодкорлар шеърий асарлари ўзбек тилшунослигида илк бор лингвопрагматика нуқтаи назаридан очиб берилган;
Анвар Обиджон, Усмон Азим, Аъзам Ўктамнинг шеърий асарлар тилининг ўзига хослигини таъминлашда контрастни юзага чиқарувчи воситаларнинг аҳамияти, ижодкорнинг улардан фойдаланиш маҳорати ашёвий мисоллар асосида изоҳланган, уларнинг шеърий асар тилидаги ўрни аниқланган;
Анвар Обиджон, Усмон Азим, Аъзам Ўктам ижодида контрастни воқелантирувчи бирликларнинг лирик қаҳрамонлар характер-хусусиятлари, ички кечинмаларини очишдаги роли, бадиий образлиликни юзага келтиришдаги аҳамияти, контраст ҳосил қилувчи воситаларнинг функционал-семантик, бадиий-эстетик имкониятлари очиб берилган;
контрастни юзага келтирувчи воситаларининг шеърий асарлар тилидаги эстетик таъсирчанлиги фақат бадиий тасвир билан чекланиб қолмай, балки муаллиф коммуникатив мақсадига ҳам хизмат қилиши мисоллар асосида далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Бадиий матнларда контрастнинг лингвопрагматик хусусиятлари тадқиқи бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Анвар Обиджон, Усмон Азим, Аъзам Ўктамнинг шеърий асарларидаги тўй - аза, савол - жавоб, савоб - гуноҳ,  ҳалол - ҳаром, рост - ёлғон, эр - хотин, узун - қисқа, виждонли - виждонсотар, баҳор - кузак, шодлик - ғам, беҳишт - дўзах каби лексемаларнинг контраст ҳосил қилган ўринларига доир илмий-назарий  хулосалардан  ФА-Ф1-Г041 рақамли  «Ўзбек тили лексикаси ва терминологиясининг мустақиллик даври тараққиётини тадқиқ этиш» (2012-2016) мавзусидаги фундаментал лойиҳанинг назарий қисмида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2021 йил
22 апрелдаги 3/1255-1168-сон маълумотномаси). Натижада лексемаларнинг  антоним семалар асосида таҳлил этилишига, тегишли луғавий бирликларнинг  изоҳланишига, шоирлар ижодида қўлланган контрастни ҳосил қилувчи зид семаларга оид янгиликлар билан бойитилган;
бадиий матнни лингвопоэтик жиҳатдан ўрганишда, экспрессивликни таъминловчи антитеза, оксюморон каби ҳодисаларнинг таҳлилидан чиқарилган илмий хулосалардан ФА-ИЗ-Г009 рақамли «Ономастик бирликларнинг лингвопоэтик тадқиқи» китобини нашрга тайёрлаш ва чоп этиш» (2015-2016) мавзусидаги инновацион лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2021 йил 22 апрелдаги 3/1255-1168-сон маълумотномаси). Натижада нашр этилган «Ўзбек тили поэтонимларининг изоҳли луғати» (Тошкент: «Туронзамин зиё», 2016)даги луғат мақолаларидаги тавсифларнинг мукаммаллашишига, поэтонимларга хос лингвопоэтик  ва лингвопрагматик хусусиятларнинг тўлақонли ёритилишига хизмат қилган;
контраст ҳодисасининг ўзбек поэтик матнида тутган ўзига хос ўрнини белгилаш,  контраст ҳодисасини ўзбек тилидаги зиддият асосига қурилган бошқа лингвистик ҳодисалар силсиласида ўрганиш, контраст ҳодисасининг ўзбек ва инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этишда етакчи омиллардан бири эканлигига оид илмий-назарий хулосалардан И-204-4-5 рақамли «Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш» (2014-2015) мавзусидаги инновацион лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2021 йил 27 апрелдаги 89-03-1901-cон маълумотномаси). Натижада ўзбек тилидаги антитеза, оксюморон каби воситаларнинг бадиий матнда, хусусан, поэтик матнда тутган ўрни аниқланган ва контраст ҳосил қилувчи воситаларнинг лексикографик изоҳлари янада бойитилиб,  маънолар изоҳи мукаммаллашган;
Анвар Обиджон, Усмон Азим, Аъзам Ўктам ижодий лабороториясига доир қарашлар, уларнинг ижодида бадиий тасвир воситалари қатори контраст усулининг қўлланишида адибларнинг ижодий ўзига хослигига доир илмий хулосалардан «O‘zbekiston» телерадиоканалининг «Бедорлик», «Таълим ва тараққиёт», «Адабий жараён» ҳамда «Ўзбек шеърияти» эшиттиришларининг сценарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиоканалининг 2021 йил 15 октябрдаги 0405-16-36-cон маълумотномаси). Натижада дастур учун тайёрланган материалларнинг мазмуни назарий ва амалий маълумотлар билан бойитилган.