Эгамова Мастура Хакимджоновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослиги шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Бадиий матнда бурч/виждон (инсоф) концептуал тушунчалари репрезентациясининг таржима жараёнидаги когнитив хусусиятлари”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.4.PhD/Fil436.
Илмий раҳбар: Сафаров Шахриёр Сафарович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат универитети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.01.10.
Расмий оппонентлар: Кулмаматов Дўстмамат Сатторович, филология фанлари доктори, профессор; Арустамян Яна Юрьевна филология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Жиззах давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади “бурч ва виждон” концептларининг замонавий ўзбек насрий матнлари ва уларнинг рус тилига қилинган таржималарида акс топишининг когнитив жиҳатларини орқали замонавий ўзбек насри ва Ўзбекистоннинг русийзабон ёзувчилар асарлари намуналарида “персонаж концепти” ҳодисасининг воқеланишини очиб беришдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
бадиий матнда образли концептларнинг “дала одами”, “бурч одами” ва “вазият эгаси” каби учта тури ҳамда уларнинг “маъно когницияси” йуналишидаги замонавий адабиётшуносликнинг атамалар тизимидаги ўрни асосланган;
концептнинг устувор маъноси ва уни когнитив тузилмалар таркибига кириши асосида “персонаж субматнлар”даги концептуал майдонлар доирасида уларнинг ўзаро муносабати ва таржима амалиётида антропоцентризм билан боғлиқ бўлган концептлар таржимасининг синергетик модели далилланган;
ўзбек насри намуналаридаги ўзига хос муаллифлик концептосфераларида салмоқли ўрин тутувчи “бурч” ва “виждон” концептларининг бадиий асар мазмунида миллий концептосфера ва миллий ўзига хосликнинг қаҳрамон менталитети ёрдамида яққол намоён бўлиши билан юзага чиқиши исботланган;
бадиий асар яратилишида “бурч”, “виждон” бадиий концептларининг вербаллашув ва воқеланиш усуллари ҳамда тадқиқ қилинган асарларнинг русча таржимасида уларни когнитив шакллантирувчи воситалар гуруҳи далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Бадиий онгдаги асосий аксиологик белгиларни акс эттирувчи “бурч-виждон” бадиий концептлари ва когнитив тузилмалар вербаллашув жараёнидаги когнитив ва лингвомаданий хусусиятлари ҳамда уларнинг таржимада воқеланишига оид ишлаб чиқилган илмий ва амалий натижалар асосида:
бадиий матнда образли концептларнинг “дала одами”, “бурч одами” ва “вазият эгаси” каби учта тури ҳамда уларнинг “маъно когницияси” йуналишидаги замонавий адабиётшуносликнинг атамалар тизимидаги ўрни ишлаб чиқилишига доир хулосалардан Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетида бажарилган ИТД-1, А-1-209 “Маданиятлараро ва коммуникатив ёндашув нигоҳида магистратура мутахассислиги бўйича назарий фанлардан инглиз тилида дарслик ва ўқув қўлланмалар яратиш ва ўзбекча-инглизча-русча лингвистик терминлар луғатини тузиш” номли амалий тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон давлат жаҳон тиллар университетнинг 2021 йил 13 январдаги 01/68-сон маълумотномаси). Натижада ушбу маълумотлар ва таҳлил методлари лойиҳа доирасида яратилган матн лингвистикаси (8-9 боблар), бадиий матн стилистикаси (5 боби), концепт ва унинг бадиий матнда акс этиши, концептнинг тилшуносликдаги лингво-стилистик вазифалари ҳақидаги хулосалар когнитив лингвистика (5.1., 5.2 бўлимлари) бўйича ўқув қўлланмалари мазмунини бойитишга хизмат қилган;
бадиий асар яратилишида “бурч”, “виждон” бадиий концептларининг вербаллашув ва воқеланиш усуллари ҳамда тадқиқ қилинган асарларнинг русча таржимасида уларни когнитив шакллантирувчи воситалар гуруҳи борасидаги хулосалардан Самарқанд давлат чет тиллар институтида бажарилган И-204-4-5 “Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш” номли инновацион тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2021 йил 16 мартдаги 639/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада мазкур концептлар акс топган виртуал ресурслар шакллантирилиб, бевосита таьлим жараёнига татбиқ этилган; 
концептнинг устувор маъноси ва уни когнитив тузилмалар таркибига кириши асосида “персонаж субматнлар”даги концептуал майдонлар доирасида уларнинг ўзаро муносабати ва таржима амалиётида антропоцентризм билан боғлиқ бўлган концептлар таржимасининг синергетик моделига оид хулосалардан Самарқанд давлат чет тиллар институтида амалга оширилган Европа Иттифоқининг Эразмус+ дастурининг 561624-ЕРР-1-2015-UK-EPPKA2-CBHE-SP-ERASMUS + CBHE IMEP: “Ўзбекистонда олий таълим тизими жараёнларини модернизациялаш ва ҳалқаролаштириш” номли инновацион тадқиқотлар лойиҳасида қўлланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2021 йил 15 мартдаги 618/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада тадқиқот ишидаги таҳлил натижалари лойиҳанииг жорий қилиниши ва халқаролаштирилишига хизмат қилган;
ўзбек насри намуналаридаги ўзига хос муаллифлик концептосфераларида салмоқли ўрин тутувчи “бурч” ва “виждон” концептларининг бадиий асар мазмунида миллий концептосфера ва миллий ўзига хосликнинг қаҳрамон менталитети ёрдамида яққол намоён бўлиши билан юзага чиқишига оид натижалардан “Матннинг стилистик таҳлили”, “Ўрганилаётган тилнинг назарий аспектлари”, “Лингвистик таҳлил методлари” каби фанларнинг назарий асосларини бойитишда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2021 йил 15 мартдаги 615/30.01.01-сон маълумотномаси). Натижада юқорида кўрсатилган фанларни ўқитишнинг сифати ва самарадорлиги, талабаларнинг мазкур фанлар бўйича билимларининг ошиши ва ўқув материалларини такомиллаштиришга эришилган.