Sayt test rejimida ishlamoqda

Бакаев Илҳом Изатовичнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбек тили сўз шаклларини морфологик таҳлил қилиш моделлари ва алгоритмлари», 05.01.04 – «Ҳисоблаш машиналари, мажмуалари ва компьютер тармоқларининг математик ва дастурий таъминоти» (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.3.PhD/Т2374.
Илмий раҳбар: Равшанов Нормахмад, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент ахборот технологиялари университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент ахборот технологиялари университети, DSc.13/30.12.2019.Т.07.01.
Расмий оппонентлар: Мухамедиева Дилноз Тулкуновна, техника фанлари доктори, профессор; Норов Абдисаит Мурадович, техника фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD). 
Етакчи ташкилот номи: Ўзбекистон Миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ўзбек тилининг сўз шаклларини морфологик таҳлил қилиш моделлари, алгоритмлари ва вебга йўналтирилган дастурий воситаларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
ўзбек тили орфографияси, пунктуацияси ва  лингвистик хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда сўз ясалишининг алгоритмлари ҳамда сўз шаклларининг морфем моделлари ишлаб чиқилган;
ўзбек тилидаги аффиксация усули билан ясалган сўз шаклларини морфем таҳлил қилувчи, ўзак морфемаларини аниқловчи алгоритмлар ишлаб чиқилган;
ўзбек тилидаги сўз асослари лексикони ва грамматик теглардан фойдаланиш асосида лексемаларни таниб олиш алгоритми ишлаб чиқилган;
чекли автоматлар тўпламидан иборат продукцион қоидалар асосида ўзбек тилидаги матнлардан токенларни таниб олувчи билимлар базаси ишлаб чиқилган;
ўзбек тилидаги сўз шаклларини морфологик таҳлил қилиш дастурий тизимини лойиҳалаштириш модели, функционал IDEF0 модели, информацион IDEF1х модели, объектга йўналтирилган синфлар модели, REST архитектураси асосидаги коммуникация модели ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқoт натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек тилидаги сўз шаклларини морфологик таҳлил қилиш моделлари, алгоритмлари ҳамда веб- дастурий воситадан фойдаланиш асосида:
электрон кутубхона тизимида ахборот ресурсларини излашда ўзбек тилидаги матнли сўровларни морфологик таҳлил қилиш учун моделлар, алгоритмлар ва дастурий таъминот Абу Али ибн Сино номидаги Бухоро вилояти Ахборот-кутубхона марказида ҳамда Бухоро давлат университети Ахборот-ресурс марказида жорий қилинган. (Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агенлигининг 2021 йил 22 сентябрдаги 11-3885-сон маълумотномаси). Натижада имло хатоларини автоматик тузатиш ва сўзлар имлосининг тўғри вариантларини бериш орқали электрон каталог тизимида ўзбек тилидаги ҳужжатларнинг библиографик тавсифларини тузиш операцияларини бажаришда вақт ва меҳнат сарфини 9-11 % камайиш имконини берган;
ўзбек тилидаги сўз шаклларини морфологик таҳлил қилиш моделлари, алгоритмлари ва дастурий таъминоти Ўзбекистон Миллий кутубхонасига жорий этилди (Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агенлигининг 2021 йил 22 сентябрдаги 11-3885-сон маълумотномаси). Натижада морфем таҳлил аниқлиги ҳисобига библиографик ёзувлар электрон каталоги ва тўлиқ матнли ҳужжатлар электрон кутубхонаси тизимларида ахборот ресурсларини қидириш натижаларининг мувофиқлигини ошишга хизмат қилган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish