Хомидов Хайрилло Худоёровичнинг 
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар:
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбек қисса ва романларининг туркча таржималарида миллийлик, бадиийлик ва лисоний адекватлик масалалари”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.4.DSc/Fil343.
Илмий маслаҳатчи: Маннонов Абдураҳим Муталович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат шарқшунослик университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик университети ҳузуридаги илмий даражалар берувчи DSc.03/30.12.2019.Fil/Tar.21.01.
Расмий оппонентлар: Халлиева Гулноз Искандаровна, филология фанлари доктори, профессор; Ширинова Раима Хакимовна, филология фанлари доктори, профессор; Кенжаева Пошшажон Умидовна, филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: ЎзР ФА Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ўзбек қисса ва романларининг туркча таржималари материалига асосланиб, яқин тиллардан таржиманинг ўзига хосликлари, асарларда акс этган миллийлик ва бадиийликни акс эттириш воситаларини аниқлаш, лисоний адекватлик, туркча ўгирмаларнинг бадиий савиясини баҳолаш, муаммоларнинг сабабларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
А.Қодирийнинг «Ўткан кунлар» ва «Меҳробдан чаён», Ойбекнинг «Навоий», О.Ёқубовнинг «Адолат манзили» романлари, Ў.Ҳошимовнинг «Дунёнинг ишлари» қиссасининг турк тилига таржималари қиёсий таҳлили асосида илк бор асарларнинг асл нусхаларга бадиий жиҳатдан мувофиқлик даражаси аниқланган;
таржималарда муаллиф услубининг сақланиши, асарларда қўлланилган ўхшатиш, метафора ва жонлантириш каби воситалар, реалияларнинг аслиятга мослик даражаси, персонажлар нутқи, портрет ва табиат тасвирини адекват қайта яратиш йўли очиб берилган;
аслият образларига хос эмоционаллик, давр руҳини беришда сўзма-cўз таржимага йўл қўйилиши муаллиф услубининг ғализлашувига олиб келганлиги далилланган; 
ўзбек ва турк тилларидаги сўзларнинг шаклий жиҳатдан ўхшашлиги ва семантик жиҳатдан фарқлилиги, бадиий матн тузишда тилларнинг ўзаро лексик-семантик муносабатга киришуви масаласи асосланган; 
таржималарда маънолари етарлича очиб берилмаган, муқобиллари муваффақиятсиз танланган ёки маъноси англашилмай қолган мақол («Ўйнашмагин арбоб билан, арбоб урар ҳар боб билан» – Her gördüğünüz sarıklıyı hoca, her gördüğünüz sakallıyı babanız zannetmeyin – «Ҳар кўрган саллаликни домла-имом деб, ҳар кўр¬ган соқолликни отам деб ўйламанг») ва фразеологизмлар («итнинг кунини бошига солмоқ» – köpek yavrusunu başına sarmak» – «итнинг боласини бошига ўрамоқ») аниқланган, тўғри вариантлари («Ўйнашмагин арбоб билан, арбоб урар ҳар боб билан» – «Davacın hakimse, yardımcın Allah olsun»; «итнинг кунини бошига солмоқ» – «dünyayı başına yıkmak») таклиф этилиб, келажакда ушбу асарларнинг қайта таржима қилиш кераклиги асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек қисса ва романларининг туркча таржималарида миллийлик, бадиийлик ва лисоний адекватлик масалалари бўйича олиб борилган тадқиқотнинг илмий натижалари асосида:
ўзбек қисса ва романларининг туркча таржималарида миллийлик, бадиийлик ва лисоний адекватлик масалалари билан боғлиқ амалий натижалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институтида 2017-2020 йилларда амалга оширилган OТ-Ф1-78 «Ҳозирги глобаллашув даврида ўзбек тили, унинг тарихий тараққиёти ва истиқболлари (вазифавий услублар таҳлили асосида)» мавзусидаги фундаментал илмий лойиҳанинг глобаллашув даврида бадиий услуб тараққиёти ёритилган қисмларида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институтининг 2021 йил 15 сентябрдаги 1/340-сон маълумотномаси). Натижада, лойиҳа тадқиқотда баён қилинган ўзбек адабиёти намуналарининг турк тилига таржималарида миллийлик, юксак бадиийлик ва адекватлик хусусидаги таҳлилий фикрлар, янги илмий далиллар билан бойиган;
ўзбек адабиётидаги энг сара асарларнинг туркча таржимасида адекватликка эришиш  бўйича  илмий  тадқиқот натижалари асосида: ўзбек қисса ва романлари туркча таржималарининг  аслиятга муқобиллик даражалари ҳамда асардаги лексик-фразеологик бирликларнинг турк тилига таржимасига оид хулосалардан «Турк тили»  дарслигининг «Лексикология» бобини ёзишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 28 декабрдаги 676-сон буйруғи). Натижада, тадқиқот материаллари замонавий таржимашуносликнинг долзарб муаммолари ва таҳлил методларини батафсилроқ ўрганишга замин яратган;
ўзбек халқининг миллий ўзига хослиги, асарларнинг бадиий қиймати масалаларига оид амалий натижалардан Туркия Республикаси Ғозий университетида ўтказилган ўзбек қисса ва романларининг туркча таржималарига бағишланган онлайн тақдимотда фойдаланилган (Туркия Республикаси Ғозий университетининг 2021 йил 08 сентябрдаги маълумотномаси). Натижада, тадқиқот материаллари ҳозирги кунда ва келажакда Туркияда олиб бориладиган илмий ва академик тадқиқотларда фойдаланилиши мумкин бўлган манбалар қаторидан ўрин олган ва ўзбек адабиётига оид қимматли қисса ва романларнинг турк тилига таржима қилиниши, асар муаллифларининг сўз танлаш маҳорати ва уларга хос услубнинг таржимада қайта яратилиши, таржимонларнинг тилга устувор даражада соҳиб бўлишлари ҳақида маълумот бериш нуқтаи назаридан аҳамият касб этган;
ўзбек адабиёти намуналарининг Туркияда тарғиб қилиниши, ўзбекча асарлардаги юксак бадиийлик масалаларига бағишланган таҳлилий фикрлар ва хулосалардан Турксой турк маданияти халқаро ташкилотида ўзбек адиби Саид Аҳмад таваллудининг 100 йиллиги муносабати билан адиб асарларини туркчага таржима қилиб, Турксой томонидан нашр этилган «Саид Аҳмад. Танланган ҳикоялар» («Said Ahmet. Seçme Hikayeler») китоби тақдимоти дастурини тайёрлашда  фойдаланилган (Турксой турк маданияти халқаро ташкилотининг 2020 йил 30 октябрдаги маълумотномаси). Натижада, тадқиқот материаллари сўнгги йилларда ўзбек адабиёти намуналарининг турк тилига таржималари ўзаро адабий алоқаларнинг янада мустаҳкамланиши,  ўзбек  адабиётининг  жаҳон  адабий жараёнидаги ўрни илмий далилларга бой, оммабоп ва янада ишончли бўлишини таъминлашга хизмат қилган;
ўзбек халқига хос миллийликнинг таржимада берилиши, асарлардаги бадиийлик ва адекватлик масалаларига бағишланган таҳлилий фикрлар ва назарий хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг «O‘zbekiston» телерадиоканали ДУК «Маданий-маърифий ва бадиий эшиттиришлар» муҳарририяти томонидан тайёрланган «Таълим ва тараққиёт» ҳамда «Адабий жараён» каби туркум радиоэшиттиришларни тайёрлашда фойдаланилган («O‘zbekiston» телерадиоканали ДУКнинг 2021 йил 02 июндаги O4-25-887-сон маълумотномаси). Натижада, ўзбек адабиёти дурдоналарининг турк тилига таржима қилинган вариантларига муқобиллиги, таржимонлар маҳорати ҳақидаги маълумотлар, шунингдек муаллифлар фразеологиясининг ўзига хос жиҳатлари билан боғлиқ таҳлилий фикрлар радиоэшиттириш мазмунини бойитишга хизмат қилган.