Sayt test rejimida ishlamoqda

Худайберганов Равшонбек Худайберган ўғли
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Тил ва коммуникация мутаносиблигининг фалсафий-методологик жиҳатлари”, 09.00.01 – Онтология, гносеология ва мантиқ (фалсафа фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.2.DSc/Fal62.
Илмий маслаҳатчи: Шермухамедова Нигина Арслановна, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат транспорт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий университети, DSc.03/30.12.2019.F.01.05.
Расмий оппонентлар: Каримов Бахтиёр Рахмонович, фалсафа фанлар доктори, профессор; Тўраев Бахтиёр Омонович, фалсафа фанлар доктори, профессор; Туленова Карима Жандаровна, фанлар доктори, профессор. 
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий-амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади тил – оғзаки нутқнинг тафаккурда намоён бўлувчи коммуникация воситаси ва дунё ҳақидаги билимларни ифодалаш усули эканлигини асослаш иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тил – миллат руҳи ва мафкураси, авлодлараро давомийлик, тафаккурнинг мантиқий изчиллиги, нутқ равонлигини таъминлаш воситаси эканлиги ва унинг ижтимоий тараққиёт жараёнидаги ўзгарувчан характери фалсафий жиҳатдан асосланган;
компьютер лингвистикасининг тилларни ўқитиш, матнларни автоматик таҳрир этиш, таржима қилиш учун мўлжалланган дастурларидан фойдаланишнинг турли тиллардаги матнларни тушуниш, ўзбек тилининг давлат тили сифатидаги нуфузини ошириш ва  халқаро илмий жамоатчиликнинг  ўзбек тилини ўрганишга қизиқишини ошириш  омили эканлиги очиб берилган.
тил ва коммуникация жамоа онгининг ташувчиси, барқарор бошқарув воситаси ва давлатнинг стратегик ресурси сифатида шахснинг она тилига ҳурмати,  мулоқот меъёрларини белгиловчи мезон эканлиги исботланган;
шахслараро мулоқотни тизимли ташкил этиш, фикрнинг мантиқий изчиллигига эришишда тил ва нутқ меъёрларига амал қилишнинг тафаккур янгиланиши ва ижтимоий муносабатларда инсон ақли имкониятларининг кенгайиши омили эканлиги фалсафий жиҳатдан асосланган;
оғзаки ва ёзма матн шахслараро маълумот узатиш ва қабул қилишнинг ижтимоий шарти, интеллектуал нутқ маҳсули эканлиги исботланган, техноген цивилизация шароитида миллий тилда пайдо бўлган янги сўзларнинг маъносини билиш ва улардан табиий ва сунъий тил воситаси сифатида фойдаланишнинг аҳамияти очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тил ва коммуникация мутаносиблигининг фалсафий-методологик жиҳатлари бўйича олинган илмий натижалар асосида: 
тил – миллат руҳи ва мафкураси, авлодлараро давомийлик, тафаккурнинг мантиқий изчиллиги, нутқ равонлигини таъминлаш воситаси эканлиги ва унинг ижтимоий тараққиёт жараёнидаги ўзгарувчан характерига оид хулосалардан «Ижтимоий фикр» республика жамоатчилик фикрини ўрганиш марказида  аҳоли турли қатламларининг ўзбек тилини билиш даражасини, лотин алифбосига ўтишдаги муаммоларни аниқлашга оид сўровномалар матнларини тайёрлашда, ўзбек тилининг аҳамияти бўйича услубий қўлланмалар тайёрлашда фойдаланилган («Ижтимоий фикр» республика жамоатчилик фикрини ўрганиш марказининг 2021 йил 19 мартдаги 01-16/86-сон маълумотномаси). Натижалар инсон нутқида тилнинг шаклий ва норматив, орфографик (ёзувдаги), фонологик (талаффуздаги), синтактик (гапдаги), семантик ва прагматик қоидаларига риоя қилишига оид билимларни эгаллашига хизмат қилган;   
компьютер лингвистикасининг тилларни ўқитиш, матнларни автоматик таҳрир этиш, таржима қилиш учун мўлжалланган дастурларидан фойдаланишнинг турли тиллардаги матнларни  тушуниш, ўзбек тилининг давлат тили сифатидаги нуфузини ошириш ва  халқаро илмий жамоатчиликнинг  ўзбек тилини ўрганишга қизиқишини ошириш омили эканлигига оид хулосалардан Ўзбекистон Миллий ахборот агентлигининг оммавий коммуникация воситаларида маълумотларни ёритишда ўзбек тили грамматик қоидаларига риоя қилиш, ижтимоий тармоқлар ва даврий нашрлар маълумотларининг ҳақиқийлигини таъминлашга йўналган илмий лойиҳаларда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий ахборот агентлигининг 2021 йил 7 апрелдаги 01-23/254-сон маълумотномаси). Натижалар тилнинг жонли мулоқот воситаси сифатида нутқ равонлигига боғлиқлиги, одамлар тафаккурининг яширин заҳираси эканлигини тушинишга хизмат қилган; 
тил ва коммуникация жамоа онгининг ташувчиси, барқарор бошқарув воситаси ва давлатнинг стратегик ресурси сифатида шахснинг она тилига ҳурмати,  мулоқот меъёрларини белгиловчи мезон эканлигига оид хулосалардан Ўзбекистон «Миллий тикланиш» демократик партияси Марказий Кенгашининг депутатлар учун ташкил этилган сиёсий ўқишларда, миллатлараро муносабатларни такомиллаштириш, ёшларнинг миллий тилда мулоқот қилишини таъминлаш учун компьютер дастурларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон «Миллий тикланиш» демократик партияси Марказий Кенгашининг 2021 йил 2 апрелдаги 03-79-сон маълумотномаси). Натижалар давлат тилида иш юритиш механизмини такомиллаштириш, норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар ва рекламалардаги имловий хатоларни бартараф қилиш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқиш, партия ходимларининг тилларни ўрганиш бўйича тизимли фаолиятини ташкил қилишга хизмат қилган.
тил ва  нутқ меъёрларига амал қилишда одамлар ўзаро мулоқотини тизимли ташкил этиш, комилликка эришиш воситаси, тафаккурнинг янгиланиш омили эканлигига оид хулосалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси «O’zbekiston» телеканалида ўзбек тилини ривожлантириш бўйича ташкил этилган «Муносабат», «Суҳбатдош» кўрсатувларига оид материаллар ва тилнинг аҳамияти ёритилган матнларни тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2021 йил 1 апрелдаги 01-35-480-сон маълумотномаси). Натижалар шахслараро мулоқотда муомала маданиятига риоя қилиш, унинг  интерактив шаклларидан фойдаланиш ва диалогдан конфликтга ўтмаслик меъёрларига амал қилишга хизмат қилган;  
оғзаки ва ёзма матн шахслараро маълумот узатиш ва қабул қилишнинг ижтимоий шарти, интеллектуал нутқ маҳсули эканлиги исботланган, техноген цивилизация шароитида миллий тилда пайдо бўлган янги сўзларнинг маъносини билиш ва улардан табиий ва суньий тил воситаси сифатида фойдаланишнинг аҳамиятига оид хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитасининг миллатлараро дўстлик ва ҳамжиҳатликни такомиллаштиришга оид халқаро конференциялар, илмий семинарлар ташкил этишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитасининг 2021 йил 17 мартдаги 14-07-474-сон маълумотномаси). Натижалар фуқароларнинг хориж тилларини ўзлаштириш, ундан фойдаланишга бўлган эҳтиёжини қондириш, янги билимларни эгаллаш, фаолият мақсадини танлаш, мулоқот майдонини кенгайтиришга хизмат қилган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish