Sayt test rejimida ishlamoqda

Яндашова Турсуной Рустам қизининг фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
 
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбек ва инглиз тилларида “гўзаллик” концептининг ифодаланиши ва лингвопоэтикаси”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.2.PhD/Fil1471.
Илмий раҳбар: Қурбонова Муҳаббат Матякубовна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.19.01 (бир марталик).
Расмий оппонентлар: Сиддиқова Ирода Абдузуҳуровна, филология фанлари доктори, профессор; Анданиёзова Дилрабо Рўзиқуловна,  филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Урганч давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади лингвомаданий бирликлардан  бири  “гўзаллик” концептининг ўзбек ва инглиз тилларидаги лисоний ифода воситаларини чоғиштирма аспектда очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
гўзаллик тушунчасининг жаҳон халқлари маданиятида тутган ўрни ва миллий-ментал дунёқарашларда акс этиши илк маротаба аниқланиб, гўзаллик универсалия сифатида баҳоланган ва шахс миллий тафаккури учун табиатан ёки орттирилган ҳодиса эканлиги далилланган; 
қиёсланаётган тилларда гўзаллик концепти ва уни ифодаловчи фонетик-фонологик, лексик-семантик, морфологик-синтактик воситалар аллитерация, ассонанс, геминация, синтактик параллелизм, фарқлаш, синтактик градация каби поэтик воситалар ёрдамида янада таъсирчан ва бўёқдор тус олиши  икки тил бадииятига тегишли поэтик матнлар мисолида асосланган;
ўзбек ва жаҳон халқлари миллий маданиятида гўзалликка нисбатан илмий-фалсафий ёндашувларнинг табиий, диний, сунъий талқинлари борлиги, ўзбек халқи лингвомаданиятида гўзаллик ахлоқий баркамоллик сифатлари билан ўлчаниши, шунингдек, гўзалликда номутаносиблик хунукликка олиб бориши, ҳар икки тил лингвомаданиятида ҳам субъектив баҳо – “ўзимники”, “бегона” тушунчалари амал қилиши исботланган;
ўзбек ва инглиз лингвомаданиятидаги гўзаллик концепти акс этган ўхшатиш, метафора, паремия, фраземалар инглиз сўзлашув нутқида деярли фарқланмаслиги, мақол ва фраземаларни ҳам  метафорик бирликлар таркибида текширилиши, бунда уччала тил бирлигининг ҳам образли ифода воситаси экани, икки тил лингвомаданиятидаги ўхшаш-ноўхшаш   ва универсал жиҳатлари очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек ва инглиз тилларида гўзаллик концептининг ифодаланиши ва лингвопоэтикаси тадқиқи бўйича олинган натижалар асосида:
инсон феъл-атвори, табиат ва миллий тимсоллар тасвирини ёритиш, эркак ва аёллар ташқи кўринишига хос лексик-семантик бирликларни изоҳлаш ҳамда миллий гўзаллик рамзларининг тарихий тараққиёт босқичларидаги тадрижий такомилига доир илмий  хулосалардан ИОТ-2019-42 рақамли “Ўзбек ва инглиз тилларининг электрон (инсон қиёфаси, феъл-атвори, табиат ва миллий тимсоллар тасвири) поэтик луғатини яратиш” (2019-2020) мавзусидаги инновацион лойиҳанинг назарий қисмида фойдаланилган (Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2021 йил 9 апрелдаги  01-618-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа гўзаллик концепти ядро ва периферик майдонида мавжуд ташқи қиёфа ва феъл-атворни ифодаловчи лингвистик воситаларнинг инглиз ва ўзбек тилларидаги қиёсий тадқиқи натижасида ўзбек ва инглиз мулоқот шаклларига оид назарий ва амалий маълумотлар билан бойитилган;
халқ достонлари ва эртакларида гўзалликни ифодаловчи ўзига хос тасвир ифодаларининг мақол ва нақлларда учраши  ва уларни лингвистик тадқиқот объекти сифатида ўрганиш ҳамда луғатларда бериш тамойилларини яратишга доир илмий хулосалардан  ФА-А1-Г007 рақамли “Қорақалпоқ нақл-мақоллари лингвистик тадқиқот объекти сифатида” (2012-2014) мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2021 йил 20 августдаги 17.01/193-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳанинг тадқиқ объекти сифатида гўзаллик концептини акс эттиришда миллий халқ мақол ва маталларининг, метафора ва ўхшатишларнинг услубий имкониятларини тилшунослик нуқтаи назаридан ўрганилиши мукаммаллашган; 
ўзбек ва инглиз тилларида гўзаллик концептининг ифодаланиши ва лингвопоэтикаси тадқиқига оид илмий-назарий хулосалардан Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси  “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг “Мавзу” ва “Тақдимот” кўрсатувлари сценарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2021 йил 19 апрелдаги 02-13-597-сон маълумотномаси). Натижада ушбу телекўрсатувларнинг мазмуни ўзбек ва инглиз лингвомаданиятига хос илмий далиллар билан бойитилган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish