Джуманиязова Мухайя Хусиновнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Талабалар диний дунёқарашининг ижтимоий-психологик хусусиятлари”, 19.00.05 – Ижтимоий психология. Этнопсихология (психология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.3.PhD/P200.
Илмий раҳбар: Мухамедова Дилбар Гафурджановна, психология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий университети, DSc.03/30.12.2019.P.01.07.
Расмий оппонентлар: Жабборов Аъзим Мейликулович, психология  фанлари доктори, профессор; Жалилова Сабоҳат  Халиловна, психология фанлар номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон халқаро ислом академияси
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади талабалар диний дунёқарашининг ижтимоий-психологик  ўзига  хослигини аниқлаш асосида илмий-амалий таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
талабанинг мулоқотдаги типологик йўналганлик  мақомини аниқлашда унинг диний дунёқарашини шаклланишига жамоавий муҳит, амбивалент ҳиссий кечинмалар, социум босими, индивиднинг ёш хусусиятлари  ва шахсий мотивлар асосий таъсир этувчи ижтимоий-психологик омил  эканлиги исботланган;
талабанинг ижтимоий ёши физиологик ёшига қараганда илгарилаб кетгани, оиланинг тарбиявий таъсири пасайиши, қабул қилинаётган ахборот ҳажмининг ошгани, янги эҳтиёжларнинг пайдо бўлиши, руҳий турғунликнинг барқарор эмаслиги инобатга олиниб, уларда соғлом диний дунёқарашни  шакллантиришда  ижтимоий етукликка эришганлик, мустақил касбий фаолиятнинг бошланиши, муайян мутахассисликни эгаллаш мотивацияси муҳим эканлиги асосланган;  
айрим талабалар диний-маърифий тафаккурида оқилона ёндашувдан    кўра ибодат, фарз ва амалларга кўпроқ эътибор қаратиш кузатилаётгани, бу жамиятнинг ижтимой-сиёсий барқарорлигига салбий таъсир кўрсатиб, талаба онгида диннинг асл мазмун – моҳияти ҳамда жамият тараққиётидаги позитив ролини англашда баъзи (расмий дин ходимлари ваъзларига эмас, балки виртуал фатволарга эргашиш) мураккабликларни юзага келтираётгани асосланган;
ҳозирги мураккаб, ўзгарувчан ва тасодифларга бой даврда  мулоқотда  типологик йўналганлик бўйича  жинсий  детерминантлар мавжуд эмаслигини инобатга олган ҳолда талабада соғлом диний эътиқодни шакллантиришда таълим муассасаси ва диний ташкилотлар ўртасидаги (“Мулоқот соатлари”, “Этнопсихология ва дин психологияси”фани доирасида, маънавий-маърифий тадбирлар ) ҳамкорликнинг самарали механизмини ишлаб чиқиш зарурати аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Талабалар диний дунёқарашининг ижтимоий – психологик хусусиятлари юзасидан олинган илмий тадқиқот натижалари асосида:
талабанинг мулоқотдаги типологик йўналганлик  мақомини аниқлашда унинг диний дунёқарашни шаклланишига жамоавий муҳит, амбивалент ҳиссий кечинмалар, социум босими, индивиднинг ёш хусусиятлари  ва шахсий мотивлар асосий таъсир этувчи ижтимоий-психологик омил  эканлигига доир хулосадан  Тошкент давлат педагогика университети қошидаги  Психология ўқув-илмий  Марказининг 2020 йил 01июлдаги 
П-М-7б - сон буйруғи билан психологларни тайёрлаш режасига киритилган “Ижтимоий психология” модули мазмунига сингдирилган (Тошкент давлат педагогика университети қошидаги  Психология ўқув-илмий Марказининг 2020 йил 01 июлдаги П-М-7б-сон маълумотномаси, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар  Маҳкамаси  ҳузуридаги  Дин  ишлари бўйича қўмитанинг 2021 йил 18 мартдаги 03-07/1715-сон маълумотномаси). Натижада, таълим соҳаси учун тайёрланадиган психологнинг зарурий  мулоқот типологиясини шакллантириш бўйича профилактика ишларини ташкил этишнинг намунавий режаси ишлаб чиқилган;
талабанинг ижтимоий ёши физиологик ёшига қараганда илгарилаб кетгани, оиланинг тарбиявий таъсири пасайиши, қабул қилинаётган ахборот ҳажмининг ошгани, янги эҳтиёжларнинг пайдо бўлиши, руҳий турғунликнинг барқарор эмаслиги инобатга олиниб, уларда соғлом диний дунёқарашни  шакллантиришда  ижтимоий етукликка эришганлик, мустақил касбий фаолиятнинг бошланиши, муайян мутахассисликни эгаллаш мотивацияси муҳим эканлигига доир амалий  хулоса  ва тавсиядан  Тошкент давлат педагогика университети қошидаги  Психология ўқув-илмий  Марказининг 2020 йил 01июлдаги П-М-7б-сон буйруғи билан психологларни тайёрлаш режасига киритилган “Этнопсихология ва дин психологияси” модули мазмунига сингдирилган (Тошкент давлат педагогика университети қошидаги  Психология ўқув-илмий Марказининг 2020 йил 01 июлдаги П-М-7б-сон маълумотномаси). Натижада, Марказнинг илмий-амалий таъминоти кучайтирилиб, таълим соҳаси учун тайёрланадиган психологларнинг касбий аҳамиятли таянч компетенцияларини шакллантириш ҳамда касбий тайёргарлик даражасини ошириш соҳасида сифат жиҳатдан ўсишга эришилган;
айрим талабалар диний-маърифий тафаккурида оқилона ёндашувдан  кўра ибодат, фарз ва амалларга кўпроқ эътибор қаратиш кузатилаётгани, бу жамиятнинг ижтимой-сиёсий барқарорлигига салбий таъсир кўрсатиб, талаба онгида диннинг асл мазмун – моҳияти ҳамда жамият тараққиётидаги позитив ролини англашда баъзи (расмий дин ходимлари ваъзларига эмас, балки виртуал фатволарга эргашиш) мураккабликларни юзага келтираётганига  доир хулосадан Ўзбекистон  мусулмонлари  идораси тасарруфидаги таълим  муассасаларда ўқитиладиган “Педагогика  ва  психология”  фани  ўқув  дастурини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон  Мусулмонлар идорасининг 2021 йил 26 февралдаги 640-сон маълумотномаси). Натижада, диний-маърифий  таълим  муассасалари талабалари онгида соғлом  диний дунёқарашни, диний – маърифий тафаккурида рационал билим ва тасаввурларни шакллантириш жараёни такомиллаштирилган;
ҳозирги мураккаб, ўзгарувчан ва тасодифларга бой даврда  мулоқотда  типологик йўналганлик бўйича  жинсий  детерминантлар мавжуд эмаслигини инобатга олган ҳолда талабада соғлом диний эътиқодни шакллантиришда таълим муассасаси ва диний ташкилотлар ўртасидаги (“Мулоқот соатлари”, “Этнопсихология ва дин психологияси”фани доирасида, маънавий-маърифий тадбирлар ) ҳамкорликнинг самарали механизмини ишлаб чиқиш заруратига  доир амалий  хулоса  ва тавсиядан Урганч давлат университети,Бухоро давлат университети, Қарши давлат университети ва Термиз давлат университетлари “Психология”, “Педагогика ва психология” бакалавриат таълим йўналишларида “Умумий психология”, “Ижтимоий психология”, “Ривожланиш психологияси ва педагогик-психология”, “Этнопсихология ва дин психологияси” каби фанларнинг маъруза ва амалий машғулотларида қўлланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 13 октябрдаги 89-03-3884-сон маълумотномаси). Натижада, олий таълим муассасаларида тайёрланаётган амалиётчи психологлар фаолиятида шахс йўналганлигини диагностикасига оид илмий, ўқув-методик таъминот кучайтирилган, бу ўз навбатида бўлғуси мутахассисларнинг диний дунёқарашнинг шахслараро муносабатдаги ўрни тўғрисидаги билим ва тасаввурларини ривожлантириш, ёшлар тарбиясининг таъсирчан механизмларини ишлаб чиқишга хизмат қилган.