Sayt test rejimida ishlamoqda

Касимов Шерзод Абдузаировичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Баъзи d-металларнинг таркибида N, P, S бўлган иммобилланган лигандлар билан металлокомплекслари: синтези, тузилиши ва хоссалари», 02.00.01 – Ноорганик кимё (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.3.DSc/K113.
Илмий маслаҳатчи: Тураев Хайит Худайназарович, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий университети, DSc.03/30.12.2019.К.01.03.
Расмий оппонентлар: Кадирова Шахноза Абдухалиловна, кимё фанлари доктори, профессор; Шобилолов Азаджон Ахмедович, кимё фанлари доктори, профессор; Рахманбердиев Гаппар Рахманбердиевич, кимё фанлари доктори, профессор. 
Етакчи ташкилот: Умумий ва ноорганик кимё институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: таркибида N, P, S бўлган лигандларни полимер матрицага ковалент ва ноковалент иммобиллаш, уларнинг баъзи d-металлар билан металлокомплексларини синтез қилиш, тузилиши ва хоссаларини аниқлашдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
таркибида азот, фосфор, олтингугурт бўлган лигандлар – гидразин гидрат, ортофосфат кислота, калий О,О-ди-(2-аминоэтил)-дитиофосфат, рух диэтилдитиокарбамат, дифенилтиокарбазон, натрий глицинатни карбамид формальдегид ва полиэфир матрицаларга ковалент иммобиллаш натижасида 10 та комплекс ҳосил қилувчи сорбцион системалар олинган;
калий О,О-ди-(2-аминоэтил)-дитиофосфат, рух диэтилдитиокарбамат, дифенилтиокарбазон, натрий глицинатни полистирол ва силикагел матрицаларга ноковалент иммобиллаш натижасида 8 та комплекс ҳосил қилувчи сорбцион системалар олинган;
ионоген ва ноионоген табиатли матрицаларга иммобилланган таркибида азот, фосфор, олтингугурт бўлган лигандлар асосидаги сорбентларда Fe(II), Ni(II), Mn(II), Cu(II), Zn(II), Cd(II), Ag(I) ионларининг сорбция жараёнида ҳосил бўладиган металлокопмлексларининг таркиби ва тузилиши замонавий физик-кимёвий таҳлил усуллари ёрдамида аниқланган;
иммобилланган лигандлар асосида олинган сорбентлар мономер звеносининг электрон тузилиши квант-кимёвий усулларда ҳисобланган, уларнинг геометрик параметрлари, энергетик тавсифлари ҳамда заряд текшируви асосида координацион боғнинг энг катта локалланиш марказлари аниқланган;
иммобилланган лигандларнинг эритманинг мақбул муҳит кўрсаткичида сорбент-сувли эритма гетероген системасида баъзи d-металлари билан комплекс бирикмаларининг барқарорлик доимийликлари ҳисобланган ва бир хил лигандлар билан олинган комплекс бирикмалар барқарорлигининг ортиб бориши Ирвинг-Вильямс қаторига мос келиши аниқланган;
иммобилланган лигандлар асосида олинган сорбентларнинг Fe(II), Ni(II), Mn(II), Cu(II), Zn(II), Cd(II), Ag(I) ионларига нисбатан статик алмашиниш сиғимлари аниқланган ва сорбцияланиш қатори тузилган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Таркибида азот, фосфор, олтингугурт бўлган лигандларни полимер матрицаларга иммобиллаш ва улар асосидаги сорбентларнинг қўлланилиши бўйича олинган илмий натижалар асосида:
комплекс ҳосил қилувчи иммобилланган лигандлар асосида сорбент олиш усули учун Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг ихтиро патенти олинган (№ IAP 05534, 2018 й.). Натижада, маҳаллий хомашёлардан комплекс ҳосил қилувчи иммобилланган лигандлар асосида сорбентлар олиш усулини яратиш имконини берган;
таркибида азот, фосфор, олтингугурт бўлган иммобилланган лигандлар асосида олинган сорбентлар эритмалардан Zn(II), Cd(II), Cu(II), Ni(II), Ag(I) металл ионларини сорбцион концентрлашда “Олмалиқ КМК” АЖ корхонасида қўлланилган (“Олмалиқ КМК” АЖ корхонасининг 2021 йил 27 августдаги АА-007164-сон маълумотномаси). Натижада, кўп компонентли эритмалардан қимматбаҳо металларни ажратиш имконини берган;
иммобилланган лигандлар асосида олинган сорбентлар саноат оқава сувларини тозалашда “Олмалиқ КМК” АЖ корхонасида амалиётга жорий этилган. (“Олмалиқ КМК” АЖ корхонасининг 2021 йил 27 августдаги АА-007164-сон маълумотномаси). Натижада, оқава сувларни оғир металлардан рухсат этилган концентрациясининг ўндан бир улушигача самарали тозалашга имкон берган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish