Маҳмудова Нигора Бахромовнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Синтагма ва унинг нутқий воқеланиши”, (ўзбек тили материали асосида) мавзусида 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.4.PhD/Fil1031.
Илмий раҳбар: Турниёзов Ниъмат Қаюмович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қарши давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Fil.70.01.
Расмий оппонентлар: Менглиев Бахтиёр Ражабович, филология фанлари доктори, профессор; Қурбонова Мухаббат Матёқубовна, филология фанлари доктори, профессор. 
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ҳозирги ўзбек тилида микро- ва макросинтагмаларнинг деривацион шаклларини очиб бериш ҳамда уларнинг синтактик йўналишдаги ўзига хос хусусиятларини далиллашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
синтагма ҳар доим бири иккинчисидан кейин келувчи икки бирликдан иборат бўлганлиги, унинг компонентлари аниқловчи-аниқланмиш модели асосида боғланганлиги сабабли унинг фонетик ҳодиса эмас, балки синтактик ҳодиса эканлиги асосланган;
фонеманинг ўзаро бирикуви синтагматик муносабат қонуниятига бўйсуниши, сўзларнинг ўзаро тенг боғланиши ҳам сўз бирикмаси сифатида қаралиши, улар “кичик синтаксис” объекти эканлиги сабабли синтагма мақомида кела олиши далилланган; 
сўз бирикмаси гап билан бир вақтнинг ўзида воқе топганлиги, улар гап тасарруфида деривацион жиҳатдан кенгайиб микрокатеналарни ташкил этганлиги учун паратактик (тенг компонентли сўз бирикмалари) ва гипотактик (тобе компонентли сўз бирикмалари) қурилмалар макросинтагмага доир эканлиги очиб берилган;
синтагма компонентлари аниқловчи – аниқланмиш моделидан ташқари тўлдирувчи – ҳаракат, объект – субъект, объект – ҳаракат, объект – ҳолат каби моделларда ҳам синтагматик муносабатда бўлганлиги учун синтагмани дериватив жиҳатдан таҳлил қилгандагина акс этиши ва бунда синтагма операнди ва операторларининг синтактик алоқаси муҳим аҳамият касб этиши далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Синтагма ва унинг нутқий воқеланишининг асосларини ишлаб чиқиш жараёнида олинган илмий натижалар асосида: 
синтагманинг синтактик ҳодиса эканлиги, унинг компонентлари, яъни аниқловчи-аниқланмиш модели асосидаги боғланиши орқали асосланганлигига доир илмий хулосаларидан ФА-Ф1-Г003 “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функционал сўз ясалиши” мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий тадқиқот институтининг 2021 йил 20 сентябрдаги 17-01/216-сон маълумотномаси). Натижада синтагма ҳосил бўлишида тил элементларининг иерархик муносабат қонуниятига амал қилишини ва унинг автоном характерли эканлигини изоҳлаш, синтагманинг фақат аниқловчи+аниқланмиш моделида эмас, балки субъект+ҳаракат, тўлдирувчи+ҳаракат, ҳол+ҳаракат каби моделларда ҳам шаклланиши мумкинлигини исботлаш имконини берган;
фонемаларнинг ўзаро бирикуви синтагматик муносабат қонуниятига бўйсуниши, сўзларнинг ўзаро тенг боғланиши ҳам сўз бирикмаси сифатида қаралиб, уларнинг синтагма мақомида келишига доир илмий хулосаларидан Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий тадқиқот институти ФА-А1-Г007 “Қорақалпоқ нақл - мақоллари лингвистик тадқиқот объекти сифатида” ФА-Ф1-Г003 “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функционал сўз ясалиши” мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2021 йил 20 сентябрдаги 17-01/216-сон маълумотномаси). Натижада синтагманинг синтактик ҳодиса эканлигини далиллаш, гарчи синтагма ҳосил бўлмаса-да, фонемаларнинг ўзаро апплицитлигидан синтагматик муносабат юз беришини таҳлил этиш имконини берган;
микро- ва макросинтагмалар шаклланишининг хусусиятларини белгилаш бўйича тўпланган материаллар асосида синтагманинг синтактик ҳодиса эканлигини далиллаш, синтагмани таҳлил қилишда тилшуносликнинг синтаксис бўлимини сўз бирикмаси синтаксисидан эмас, балки сўз синтаксисидан бошлаш зарурлиги, мураккаб синтактик қурилмалар мақомида келишини далиллаш каби хусусиятлари очиб берилган маълумотлардан “Диёр янгиликлари”, дастури ва “Файзли кун” мусиқий дам олиш дастурларининг сценарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Қашқадарё вилояти телерадиокомпаниясининг 2021 йил 11 сентябрдаги 8/9-сон маълумотномаси). Натижада кўрсатув ва эшиттиришлар мазмунининг маърифий ва амалий жиҳатдан бойиш имконини берган.