Sayt test rejimida ishlamoqda

Курбаназарова Наргис Шодиевнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Сурхондарё воҳаси тўй маросими этнографизмларининг семантик табиати ва лингвомаданий тадқиқи”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.4.PhD/Fil1029.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Термиз давлат университети.
Илмий раҳбар: Умурқулов Бекпўлат, филология фанлари доктори, доцент.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Термиз давлат университети, PhD.03/31.03.2021.Fil.78.04. 
Расмий оппонентлар: Маматов Абди Эшонқулович, филология фанлари доктори, профессор; Қиличев Байрамали Эргашевич, филология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат  университети. 
Диссертация йўналиши: амалий ва назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Сурхондарё воҳасидаги никоҳ тўйи маросимларига оид этнографизмларнинг семантик табиати ва лингвомаданий хусусиятларини очиб бериш асосида уларнинг тил тизимидаги ўрни ва миллий менталитетни вужудга келтиришини назарий жиҳатдан асослаш.    
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
этнографизмларнинг миллатга хос миллий маънавиятни акс эттирувчи тил тизимининг  таркибий қисми эканлиги Сурхондарё воҳаси мисолида  ҳудудий-ареал жиҳатлари орқали халқнинг миллий маданияти, турмуш тарзининг ифодаланиши ва никоҳ тўйи маросимлари лексикаси орқали асосланган; 
этнографизмлар турли ҳудудда яшовчи ва бир тилда сўлашувчи халқ нутқида й- ж (этакйиртар-этакжиртар) фонемалари орқали фарқланувчи этнографизмларнинг фонетик, сифат+от, от+феъл, сон+феъл каби таркибли этнографизмларнинг  морфологик, қонжиға, жалоққизартирар, сурмана, жумалатма каби ареал-индивидуал этнографизмларнинг лексик жиҳатдан ўзига хослиги очиб берилган; 
Сурхондарё воҳаси никоҳ тўйи билан боғлиқ жовчи, куёвқамар, таёқтутар каби этнографизмларнинг бошқа ҳудудларда мавжуд бўлган совчи, йўлтўсар каби никоҳ тўйи маросимларини ифодаловчи этнографизмлар билан ўхшашлиги ва диалектал этнографик (ҳудудий) жиҳатдан фарқли жиҳатлари далилланган;  
тўй маросими этнографизмлари лингвомаданий маъно-мазмун ифодалашига кўра, стереотипик характер (Алпомиш, Барчиной) ва маданиятни ўзида намоён қилувчи лингвистик тушунча сифатида лингвомаданий бирлик (лингвокультурема) эканлиги асосланган.    
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Сурхондарё воҳаси тўй маросими этнографизмларининг семантик табиати ва  лингвомаданий тадқиқи таҳлили юзасидан олинган илмий натижалар асосида:
тўй маросимларига оид этнографизмларнинг ясалиши, уларга хос бўлган сўзларнинг туб ва ясалишини ажратишга доир назарий маълумотлардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтида бажарилган ФА-Ф1-Г003 рақамли “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функционал сўз ясалиши” мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоқ бўлимининг 2021 йил 17 январдаги 124-сон маълумотномаси). Натижада қорақалпоқ тилида функционал сўз ясалишига доир назарий маълумотларнинг мукаммаллашувига эришилган.
тўй маросими этнографизмларининг семантик табиатини таҳлил қилишда ижтимоий факторларнинг ўрни ҳақидаги хулосаларидан ФА-Ф1-Г007 “Қорақалпоқ нақл-мақоллари лингвистик тадқиқот объекти сифатида” мавзусидаги илмий-амалий тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоқ бўлимининг 2021 йил 17 январдаги 124-сон маълумотномаси). Натижада тил бирликларининг нақл-мақоллар мазмунини очиб беришдаги ўрни ҳақида муҳим хулосаларга келинган.
Сурхондарё воҳаси тўй маросими этнографиясининг семантик хусусиятлари ва лингвомаданий табиатига оид материаллардан Сурхондарё вилоят телерадиокомпаниясининг “Тил – миллат кўзгуси”, “Жануб овози”, “Бахшиёна” каби кўрсатувларини тайёрлашда фойдаланилган. (Сурхондарё телерадиокомпаниясининг 01-01/78 сон маълумотномаси). Натижада кўрсатувларнинг маънавий ва маданий мазмуни бойитиб борилган.

 

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish