Sayt test rejimida ishlamoqda

Раджабова Зиёда Ибодулло қизининг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбек ўқув фразеографиясининг лингвистик аспекти”, 10.00.01–Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.2.PhD/Fil1722
Илмий раҳбар: Баҳриддинова Башорат Мадиевна, филология фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қарши давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Fil.70.01.
Расмий оппонентлар: Абдуғафур Маматов Эшонқулович, филология фанлари доктори, профессор; Пардаев Азамат Бахронович  филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ўзбек фразеографиясининг назарий масалаларини ёритиш ҳамда замонавий ўқув фразеологик луғатларда фраземаларни талқин қилиш мезонларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
замонавий ўқув фразеологик луғатлар учун сўз танлашда илмий жиҳатдан асослилик, меъёрийлик, ҳажман чекланганлик, таълим комплексига алоқадорлик, фраземанинг структур-семантик ва услубий хусусиятларига мослик каби мезонлар ўзида лингвистик, методик, дидактик талабларни тил материалининг аниқ, мақсадга мувофиқ танланиши билан уйғунлаштирганлиги сабабли етакчилик қилиши аниқланган; 
замонавий ўқув фразеологик луғатларда оламнинг миллий фразеологик тасвири, фразеологик маънонинг лексикографик талқини, луғат корпуси ва унда фраземаларни танлаш ҳамда луғат мақола тузилишига доир луғатнинг таълимий ва тарбиявий самарадорлигини оширишга йўналтирилган замонавий лингводидактик  мезонлар ишлаб чиқилган;
луғат материалининг айнан ким учун, таълим олувчиларнинг қайси тоифаси учун мўлжалланганини сабабли ўқув фразеологик луғат сўзлигининг таълим олувчининг коммуникатив эҳтиёжи ҳамда таълим стандартларига мос бўлиши, фойдаланувчининг индивидуал имкониятларини ҳисобга олиши, луғат микроқурилиши ўқитишнинг замонавий методлари индукцияга асосланиши  далилланган; 
ёши, таълимнинг қайси босқичида экани, иқтидори, алоҳида қобилиятлари, индидидуал таълимга эҳтиёжи ҳисобга олинган ўқувчининг нутқий компетентлигини оширишга хизмат қилгани учун антропоцентрик фразеографиянинг инновацион концепцияларига асосланган босма ва электрон фразеологик луғатлар, фразеологик минимумларни тузиш зарурати аниқланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек ўқув фразеографиясининг лингвистик жиҳатларини ёритиш жараёнида олинган илмий натижалар асосида:
ўқув луғатларда оламнинг миллий фразеологик тасвири, фразеологик маънонинг лексикографик талқини, фразеологик полисемия масалалари фразема маъноларининг контекстуал изоҳи  орқали ёритилган илмий хулосалардан Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти томонидан олиб борилган ФА-Ф1-ГOO3 “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функционал сўз ясалиши” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2021 йил 24 сентябрдаги 258/1-сон маълумотномаси). Натижада маданий-когнитив, коммуникатив, таълимий характерга эга янги авлод ўқув фразеологик луғат тузиш имконини берган;
ўқув луғатларда оламнинг миллий фразеологик тасвири, фразеологик маънонинг лексикографик талқини, фразеологик полисемия ва унинг контекстуал семантизацияси билан боғлиқ илмий хулосалардан мактаб ўқувчилари учун мўлжалланган “Ўқув фразеологик луғат” (ISBN 978-9943-978-92-7) номли ЎФЛни нашрга тайёрлашда фойдаланилган. Натижада замонавий ўқув фразеологик луғатларнинг таркибий қурилмаси, корпуси, фраземаларни танлаш ҳамда луғат мақола тузилишига доир назарий ва амалий тавсиялар бериш имконини берган;
ўқув фразеологик луғат сўзлигининг таълим олувчининг коммуникатив эҳтиёжи, фойдаланувчининг индивидуал имкониятларини ҳисобга олиши, ёш авлодни умуммиллий қадриятларимизга содиқ қилиб тарбиялашдаги роли хусусидаги илмий хулосалардан “Тил – миллат кўзгуси”, “Мунозара”, “Мозийдан садо” каби эшиттиришларининг сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Қашқадарё телерадиокомпаниясининг 2021 йил 20 сентябрдаги 12-15/291-сон маълумотномаси). Натижада кўрсатувларнинг маънавий ва маданий мазмунини бойитиб бориш имконини берган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish