Убайдуллаева Мафтуна Азаматовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи):“Ўзбек ва қирғиз адабиётшунослик терминларининг қиёсий-типологик таҳлили (ўзбек ва қирғиз мактаб дарсликлари асосида)”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: № В 2020.3.PhD/Fil 1384.      
Илмий раҳбар: Мирзаев Ибодулла Камолович, филология фанлари доктори, профессор. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Fil.60.02.
Расмий оппонентлар: Мирзохидова Муяссар Иномжоновна, филология фанлари доктори, профессор; Хайруллаев Хуршид Зайниевич, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Жиззах давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқот мақсади: умумтаълим мактаблари дарсликларида, ўзбек ва қирғиз терминологик луғатларида берилган адабиётшунослик терминларини қиёсий ҳамда уларнинг функционал-семантик фарқларини аниқлашдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
туркий халқлар адабиётшунослигига оид қарашлар тарихи Ўрхун-Энасой ёзма ёдгорикларида, Маҳмуд Кошғарийнинг “Девону луғотит турк”  асарларида учраши исботланган, бу халқларнинг миллий қадриятлари, анъаналари, маданияти ва адабиётига оид  муштарак хусусиятлар ўзбек ва қирғиз  тилларига оид манбалар асосида  аниқланган; 
ўзбекча мактаб дарсликларида қўлланилган адабиётшунослик терминларинидан катта қисми (52та) арабча, қирғизча дарсликларда эса юнонча (20та) экани,  ўзбекча луғатларда берилган болалар фольклорига оид атамаларнинг кўпчилиги  қирғизча луғатларда  берилмагани далилланган;
адабиётшунослик терминларининг ўзбек ва қирғиз мактаб дарсликларидаги миқдор кўрсаткичи синфлар кесимида аниқланиб, бу халқлар мактаб “Адабиёт” дарсликлари терминологик тизимининг миллий терминлар ҳисобига бойиётганлиги далилланган;
ўзбек ва қирғиз  терминологик тизими ривожланиши бевосита халқ  тарихи билан боғлиқлиги хронологик жиҳатдан VIII-X асрларда араб адабиётига оид тушунчаларнинг, ўтган асрда эса  рус тили орқали Европа тилларига оид атамаларнинг тилимизга кириб келиши исботланган;
ўзбек ва қирғиз халқлари умумтаълим мактаблари «Адабиёт» дарсликларидаги  адабиётшунослик терминларининг тарихий-генетик асослари, аниқланиб, уларнинг мактаб ўқувчиларининг илмий тафаккурини бойитишга, умумтуркий маънавий меросга қизиқишини орттиришга хизмат қилиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек ва қирғиз тиллари адабиётшунослик терминларини қиёсий тадқиқ этиш бўйича олинган илмий натижалар ҳамда тавсиялардан: 
ўзбекча ва қирғизча мактаб дарсликларида адабиётшунослик терминларининг қиёсий-типологик аспектда ўрганилиши ҳамда улардаги ўхшаш ва фарқли хусусиятларга оид кузатишлари натижасида олинган хулосалардан Давлат илмий-техника дастури доирасида 2012 -2016 йилларда бажарилган ФА-Ф1-Г040 “Ўзбек адабиёти қиёсий адабиётшунослик аспектида: типология ва таъсир” номли фундаментал лойиҳадани бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институтининг 2021 йил 12 мартдаги 26-сон маълумотномаси); Натижада ўзбек ва қирғиз халқ оғзаки ижодига доир адабиётшунослик терминларининг мактаб дарсликларида ўқитиш самарадорлиги ошган; 
терминларнинг пайдо бўлиши, келиб чиқиши, халқ оғзаки ижоди терминларининг қиёсий-типологик таҳлилига доир хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтида 2017-2020 йилларда бажарилган ФА-Ф-1-005 “Қорақалпоқ фольклоршунослиги ва адабиётшунослиги тарихини тадқиқ этиш” мавзусидаги фундаментал лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий – тадқиқот институтининг 2021 йил 4 мартдаги 41/1-сон далолатномаси). Натижада икки тилдаги дарсликларни мукаммаллаштириш ва адабиёт ўқитиш самарадорлигини оширишга хизмат қилган;
ўзбек ва қирғиз адабиётшунослик терминларининг қиёсий – типологик таҳлили(ўзбек ва қирғиз мактаб дарсликлари асосида)” мавзусидаги диссертация иши натижалари ва илмий мақолаларидан олинган хулосалардан  Т.Н.Қори-Ниёзий номидаги Ўзбекистон педагогика фанлари илмий тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалида 2012-2014-йилларда бажарилган А1-ХТ-0-92997 – рақамли “Ёшларни умуминсоний, маънавий-ахлоқий тарбиялашнинг муаммолари” мавзусидаги амалий лойиҳасини амалга ошириш жараёнида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Ўзбекистон педагогика илмий-тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалининг 2021 йил 13 февралдаги 35-сон маълумотномаси). Натижада ёшларни миллий-маънавий қадриятлар руҳида тарбиялаш, мустақиллик мафкурасини ёшлар онгига сингдириш бўйича амалга оширилаётган ишлар самарадорлиги бўйича тегишли тавсиялар ишлаб чиқилган;
мустақиллик даврида яратилган дарсликларда миллий терминларнинг қўлланилишига кенг эътибор қаратилаётганлиги ҳар икки халқ илмий-маданий алоқалари мустаҳкамланишига сабаб бўлганлиги бўйича ишлаб чиқилган  тавсиялардан Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Madaniyat va ma’rifat”  телеканали ижодкорлари томонидан “Тил миллат кўзгуси” ва  “Бағрикенг диёр” кўрсатувлари сценарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпаниясининг 2021 йил 16 февралдаги 01-16/41-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек ва қирғиз халқлари орасидаги маданий алоқалар билан бир қаторда илмий муштаракликнинг ҳам мавжудлиги кенг омма эътиборига ҳавола этилишига хизмат қилган.