Обидов Рахмонали Расуловичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Кластер тизимида харажатлар ҳисобини такомиллаштириш», 08.00.08 – “Бухгалтерия ҳисоби, иқтисодий таҳлил ва аудит” (иқтсодиёт фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.2.PhD/Iqt1007.
Илмий раҳбар: Ҳотамов Комил Раббимович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент молия институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент молия институти, DSc.03/30.12.2019.I.17.01.
Расмий оппонентлар: Ахмеджанов Каримжон Бакиджанович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Мамадиёров Дилшод Уралович, иқтисодиёт фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти.
II. Тадқиқотнинг мақсади  кластер тизимидаги хўжалик субъектларида харажатлар ҳисобини такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
мавсумий фойдаланиладиган асосий воситаларга бажарилган ишлар ҳажмига мутаносиб равишда, доимий ишлатиладиган асосий воситаларга тенг маромли (тўғри чизиқли) амортизация ҳисоблаш орқали харажатлар оптималлаштириш таклиф этилган;
асосий воситаларнинг амортизация нормаларини, умумий фойдаланишда бўлган асосий воситаларга 15-20 фоиз, тармоқ хусусиятини ифодалайдиган асосий воситаларга 10-15 фоиз, кам ишлатиладаган асосий воситаларга 5-10 фоиз миқдорида белгилаш таклиф этилган, шу асосда маҳсулот таннархи таркибидаги амортизация харажатини 5 фоизга камайтириш асосланган;
ишлаб чиқариш аҳамиятидаги инвентарь ва хўжалик анжомларини уларнинг ишлаб чиқаришдаги иштироки ва фойдаланиш муддатига қараб ҳисобини юритиш орқали харажатларни ишлаб чиқариш, давр ҳамда келгуси давр харажатларига ўтказиш асосланган;
9821-“Мол-мулк ва ресурс солиқлари”, 9822-“Ер солиғи”, 9823-“Бошқа солиқлар”ни ҳисобга олувчи ишчи счётларини киритиш асосида агрокластер корхоналари ҳисоб сиёсати такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Кластер тизимидаги хўжалик субъектларида харажатлар ҳисобини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар aсoсидa:
мавсумий фойдаланиладиган асосий воситаларга бажарилган ишлар ҳажмига мутаносиб равишда, доимий ишлатиладиган асосий воситаларга тенг маромли (тўғри чизиқли) амортизация ҳисоблаш орқали харажатлар оптималлаштириш таклифи «Ўзбекистон пахта-тўқимачилик кластерлари» уюшмаси тизимидаги агрокластерлар ва «Тошкент Агрокимёҳимоя» ҳудудий акциядорлик жамияти ҳисоб сиёсатида ўз аксини топган  («Ўзбекистон пахта-тўқимачилик кластерлари» уюшмасининг 2021 йил 7 сентябрдаги 03/08-186-сон ва «Тошкент Агрокимёҳимоя» ҳудудий акциядорлик жамиятининг 2021 йил 17 майдаги 09-311-сон маълумотномалари). Натижада, ҳар бир асосий восита балансга кирим қилинган кундан то чиқим қилинган кунгача бўлган хар бир ҳисобот даврида барча бажарилган ишлар, кўрсатилган хизматлар, ҳисобланган амортизация ва сервис харажатлари, ҳар бир техникага тегишли даромадлар ҳисобини бир вақтда юритиш имконияти яратилиб, техникалар бўйича харажатларни оптималлаштириб бориш, бўш туриб қолган техникалардан самарали фойдаланиш механизими яратилган ҳамда ҳар бир техника бўйича таҳлил қилиш, қарорлар қабул қилишга хизмат қилган;
асосий воситаларнинг амортизация нормаларини, умумий фойдаланишда бўлган асосий воситаларга 15-20 фоиз, тармоқ хусусиятини ифодалайдиган асосий воситаларга 10-15 фоиз, кам ишлатиладаган асосий воситаларга 5-10 фоиз миқдорида белгилаш таклифи «Ўзбекистон пахта-тўқимачилик кластерлари» уюшмаси тизимидаги агрокластерлар амалиётига жорий қилинган («Ўзбекистон пахта-тўқимачилик кластерлари» уюшмасининг 2021 йил 7 сентябрдаги 03/08-186-сон маълумотномаси). Ушбу таклиф кластер тизимидаги корхоналарида маҳсулот таннархи таркибида амортизация харажатларини амалдагига нисбатан 5 фоизга пасайтириш имконини берган;
ишлаб чиқариш аҳамиятидаги инвентарь ва хўжалик анжомларини уларнинг ишлаб чиқаришдаги иштироки ва фойдаланиш муддатига қараб ҳисобини юритиш орқали харажатларни ишлаб чиқариш, давр ҳамда келгуси давр харажатларига ўтказиш таклифи «Ўзбекистон пахта-тўқимачилик кластерлари» уюшмаси томонидан тизим ташкилотлари амалиётига жорий қилинган (Ўзбекистон пахта-тўқимачилик кластерлари» уюшмасининг 2021 йил 7 сентябрдаги 03/08-186-сон маълумотномаси). Натижада корхоналар хисоб сиёсатида инвентарь ва хўжалик анжомларини ҳисобини шаффофлиги ва аниқлигини таъминлаш имконияти яратилган;
9821-“Мол-мулк ва ресурс солиқлари”, 9822-“Ер солиғи”, 9823-“Бошқа солиқлар”ни ҳисобга олувчи ишчи счётларини киритиш асосида ҳисоб сиёсати такомиллаш бўйича таклифи «Ўзбекистон пахта-тўқимачилик кластерлари» уюшмаси тизимидаги агрокластерлар ва «Тошкент Агрокимёҳимоя» ҳудудий акциядорлик жамияти ҳисоб сиёсатида ўз аксини топган  («Ўзбекистон пахта-тўқимачилик кластерлари» уюшмасининг 2021 йил 7 сентябрдаги 03/08-186-сон, ва «Тошкент Агрокимёҳимоя» ҳудудий акциядорлик жамиятининг 2021 йил 17 майдаги №09-311-сон маълумотномалари). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши кластер тизимидаги корхоналарада солиқ харажатларини ҳар бир солиқ тури кесимида аниқлаш ва таҳлил қилиш имконини берган. Бу эса солиқ харажатларини камайтириш ва оптималлаштиришда муҳим ахборот манбаи бўлиб хизмат қилган.