Юлчиев Қаҳҳор Ваҳобовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): Ҳозирги ўзбек шеъриятида макон ва вақт  категорияси (кичик лирик шеърлар мисолида), 10.00.02 – Ўзбек адабиёти (филолгия фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.2.DSc/Fil 168.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, DSc 03/30.12.2019.Fil.05.02.
Илмий маслаҳатчи: йўқ.
Расмий оппонентлар: Сувон  Мели, филология фанлари доктори, профессор; Ҳасанов Шавкат Аҳадович, филология фанлари доктори, профессор; Тожибоева Муқаддас Абдураҳимовна, филология фанлари доктори.
Етакчи ташкилот номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек 
тили ва адабиёти университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади кичик лирик шеърнинг юзага чиқиши, жанр, композиция, лирик кечинма, образ ва образлиликда бадиий макон ва бадиий вақт категорияси, жумладан, топохроноснинг ўрнини очиб беришдан иборат.  
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
кичик лирик шеър поэтик структурасидаги бадиий макон ва вақт унсурларининг композиция, сюжет, образ моҳиятини очиб беришдаги аҳамияти ўзбек фольклори, ўзбек мумтоз адабиёти намуналари ва ҳозирги ўзбек шоирлари шеърлари асосида аниқланган; 
бадиий макон ва бадиий вақт категориясининг муайян шеър матни доирасидаги юзага чиқиш ҳодисаси топохронос сифатида олиниб, барг, йўл, боғ, денгиз каби аниқ деталлар орқали топохроноснинг шеър моҳиятини кўрсатувчи макон ва вақт муносабатида макон-вақт шаклини ифодалаши ҳақидаги назарий қараш илгари сурилган; 
Рауф Парфи, Анвар Обиджон, Абдулла Шеър учликлари япон хайкуси ва корейс сичжоси билан қиёсий таҳлил этилиши натижасида шу типдаги шеърларда топохронос юзага чиқишининг ўзбек учликларида метафора, ирония, мажоз, қофия, вазн каби  фарқли ва шеърларнинг уч мисра бўлиши, афористиклик хусусияти, ассоциатив фикрлашга ундаши каби муштарак жиҳатлари саналган бўлиб, бунда ҳар бир миллат, халқ бадиий тафаккурининг ўзига хослиги далилланган; 
кичик лирик жанрлар, жумладан, учликнинг композиция, образ, кечинма сингари бадиий константаси сифатида топохронос ҳам олиниши зарурлиги ҳамда унинг лирик образ ички кечинмасини реал борлиқнинг поэтик юклама олишга қодир унсурларини шеърий матнга киритиш орқали юзага чиқиши Эркин Воҳидов, Абдулла Орипов, Анвар Обиджон, Усмон Азим шеърлари мисолида исботланган;
ғазал, рубоий каби кичик лирик шеърлардаги пейзаж, портрет, образ каби топохронос воситаларининг лирик кечинма табиати, шеър мазмуний композициясининг юзага чиқишидаги ўрни асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Ҳозирги ўзбек шеъриятида бадиий макон ва вақт категорияси (кичик лирик шеър мисолида)” мавзусидаги диссертациядан олинган илмий натижалар асосида:
кичик лирик шеър поэтик структурасидаги бадиий макон ва вақт унсурларининг композиция, сюжет, образ моҳиятини очиб беришдаги аҳамиятига оид хулосалардан Қўқон давлат педагогика институтида 574097-EPP-1-CY-EPPKA2-CDHE-JP рақамли, “RUECVIT: Россия ва Ўзбекистон миллий касб-ҳунар таълими ва ўқитиш тизимларида касбий таълим ва ўқитиш учун Европа кредит трансфери тизими (ECVET)ни синовдан ўтказиш бирликларини бошқариш (2016-2019 г.г.) номли  халқаро лойиҳасида фойдаланилган (Қўқон давлат педагогика институтининг 2021 йил 15 апрелдаги 279-сон маълумотномаси). Натижада шеърий асар таҳлилига янгича ёндашувга эришилди;
кичик лирик шеър поэтик структурасидаги шаклий-услубий ўзгаришлар ўзбек фольклори, ўзбек мумтоз адабиёти, жаҳон адабиёти услуб ва тамойиллари ҳамда ижодкорлар шахсий изланишлари асосида шеъриятимизнинг кейинги ривожланишини белгилаб берганига оид асосий натижалардан Германия Федератив Республикаси Бохум Рур университети филология факультетида “Адабиёт назарияси”, “Қиёсий адабиётшунослик” фанларини ўқитишда фойдаланилган (Бохум Рур университетининг 2021 йил 25 мартдаги маълумотномаси). Натижада Германиялик талабаларни ўзбек шеърияти намуналари ва уларнинг мазмуни билан таништириш имконияти яратилди;
кичик лирик жанрлар, жумладан, учликнинг композиция, образ, кечинма сингари бадиий константаси сифатида топохронос олиниши зарурлиги ҳамда унинг шеър бадиий хусусиятларини очишига оид илмий-назарий хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Гуманитар фанлар илмий тадқиқот институти 2012-2016 йилларда бажарилган  Ф1-ФА-0-43429-рақамли “Қорақалпоқ фольклори ва адабиёти жанрларининг назарий масалаларини тадқиқ этиш” мавзусидаги фундаментал илмий лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоқ бўлимининг 2021 йил 29 апрелдаги 212-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа доирасида яратилган танқидий матнларнинг илмий-назарий асослари кенгайишига эришилди; 
ғазал, рубоий каби кичик лирик шеърлардаги пейзаж, портрет, образ каби топохронос воситаларининг лирик кечинма табиати, шеър мазмуний композициясининг юзага чиқиши ҳақидаги илмий-назарий хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси  Қорақалпоғистон бўлими Гуманитар фанлар илмий тадқиқот институтида 2015-2017 йилларда бажарилган ФА-А1 Г006-рақамли “Қорақалпоқ халқ қўшиқларининг тестологик таҳлили ва нашрга тайёрлаш” мавзусидаги илмий-амалий лойиҳасини бажаришда фойдаланилди. ((Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоқ бўлимининг 2021 йил 29 апрелдаги №212-сон маълумотномаси). Натижада таҳлил этилаётган матнлар структурасининг назарий асосига ҳисса қўшилди;   
Рауф Парфи, Анвар Обиджон, Абдулла Шеър учликлари япон хайкуси ва корейс сичжоси билан қиёсий таҳлил этилиши натижасида шу типдаги шеърларда топохронос юзага чиқишининг ўзбек учликларида метафора, ирония, мажоз, қофия, вазн каби  фарқли ва шеърларнинг уч мисра бўлиши, афористиклик хусусияти, ассоциатив фикрлашга ундаши каби муштарак жиҳатлари ҳақидаги хулосалардан ОТ-Ф-1-100 рақамли “Имконияти чекланган болалар ижтимоий-маданий фаолиятининг бадиий-ижодиёт воситалари асосида назарий ва амалий такомиллашуви” мавзусидаги 2017-2020 йилларда бажарилган лойиҳа доирасида чоп этилган “Баркамол авлод – давр талаби” номли илмий-услубий кўрсатмада фойдаланилди. (Фарғона давлат университетининг 2021 йил 25 мартдаги 121-сон маълумотномаси). Натижада ижодкорларга илмий янгиликлар етказилишига эришилди; 
учликнинг мазмуний композицияси, лирик кечинманинг оний лаҳзада улкан ботиний маконни шакллантириши ҳақидаги мулоҳазаларидан Ўзбекистон ёзувчилар уюшмаси Фарғона вилоят бўлими қошидаги “Олтин қалам” адабий тўгараги фаолиятида, адабий кечаларда, ёш ижодкорлар билан бўлган учрашувларда фойдаланилган  (Ўзбекистон ёзувчилар уюшмаси. 2021 йил 13 июлдаги 01-03/944-сон маълумотномаси). Натижада тўгарак машғулотлари илмий-назарий жиҳатлари, адабий учрашувлар илмий савияси ортди;   
бадиий макон ва бадиий вақт категориясининг муайян шеър матни доирасидаги юзага чиқиш ҳодисаси топохронос сифатида олиниб, барг, йўл, боғ, денгиз каби аниқ деталлар орқали топохроноснинг шеър моҳиятини кўрсатувчи макон ва вақт муносабатида макон-вақт шаклини ифодалаши ҳақидаги фикр-мулоҳазалардан Тожикистон Республикаси академик Б.Ғафуров номидаги Хўжанд давлат университети ўзбек филологияси факультетида “Ўзбек адабиёти”, “Адабиёт назарияси” фанларини ўқитишда фойдаланилган (Тожикистон Республикаси Б.Ғафуров номидаги Хўжанд давлат университетининг 2021 йил 15 мартдаги 124-сон маълумотномаси). Натижада маъруза, семинар ва амалий машғулотларнинг ўзбек адабиёти тарихи, ҳозирги адабий жараён мавзуларининг мазмуни бойитилган.