Пиримов Туйчи Жумаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Маҳаллий хомашёлар асосида боғловчи материаллар ҳамда минерал уғитларга ноорганик қўшимчалар олиш технологияси», 02.00.13 – Ноорганик моддалар ва улар асосидаги материаллар технологияси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.4.PhD/Т1918.
Илмий раҳбар: Сейтназаров Атаназар Рейпназарович, техника фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Умумий ва ноорганик кимё институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Қорақалпоқ давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Т.20.03.
Расмий оппонентлар: Сабиров Бахтиёр Тохтаевич, техника фанлари доктори; Алланиязов Давран Оразымбетович, техника фанлари бўйича фаласафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Навоий давлат кончилик институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Арватен кони серпентинитини магний оксиди ва суюқ ўғитларга кислотали қайта ишлаш, ундан ташқари саноат чиқиндилари асосида портландцементга минерал қўшимчалар олиш технологияларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
замонавий физик-кимёвий таҳлил усулларини қўллаган ҳолда Арватен серпентинитида кристаллик тузилиши бўйича ўзаро бир-биридан кескин фарқ қилувчи минераллар (антигорит, хризотил, форстерт, лизардит, тальк ва магнетит) мавжудлиги аниқланган;
кам миқдорда нитрат кислотасини қўшиш йўли билан серпентинитни сульфат кислотали парчалашни жадаллаштириш усули ишлаб чиқилган;
серпентинит парчаланиш маҳсулотларини босқичли қайта ишлаш орқали бир вақтнинг ўзида иккита маҳсулот – 97 %-ли MgO ва таркибида 17 % N тутган ўғитлар олишнинг мақбул шароитлари асосланган;
илк бор серпентинитнинг кремнийли қолдиғи, пўлат эритиш ва қўрғошин-цинк ишлаб чиқариши шлакларини термик фаоллаштирмасдан цементга минерал қўшимчалар олишнинг шароитлари ва таркиби асосланган;
серпентинитни магний оксид ва суюқ ўғитларга кислотали қайта ишлаш технологияси ҳамда портландцеменга модификацияланган минерал қўшимчалар таркиби ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Арватен кони серпентинитини кислотали қайта ишлаш маҳсулотлари ва саноат чиқиндилари асосида минерал ўғитлар ва боғловчи материалларга ноорганик қўшимчалар олиш технологияларини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
цементларга минерал қўшимча олиш усулига Ўзбекистон Республикаси интеллектуал мулк агентлиги томонидан патент олинган (№IAP 05812, 2019й.). Натижада, чиқинди сифатида тўпланаётган пўлат эритиш саноати шлаки ва қўрғошин-цинк рудасининг флотацион чиқиндисини қайта ишлаш, шу орқали минтақада экологияни яхшилаш ҳамда цемент таннархини камайтириш имконини берган;
серпентинитни кислотали қайта ишлаш йўли билан магний оксидини олиш технологияси «Бекабад-Огнеупор» ҚКнинг «2021-2022 йилларда aмалиётга жорий этиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати» га киритилган («Бекабад-Огнеупор» ҚКнинг 2021 йил 28 июндаги 104-сон маълумотномаси). Натижада, маҳаллий хомашёдан олинган магний гидроксиди ёки оксидини четдан келтирилаётган магнезит ва бруситга алмаштириш имконини берган;
пўлат эритиш ва қўрғошин-цинк ишлаб чиқариш чиқиндилари асосида цементга минерал қўшимчалар тайёрлаш усули “ALBUS CEMENT GROUP” ҚҚ-МЧЖнинг «2022-2023 йилларда aмалиётга жорий этиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати»га киритилган (“ALBUS CEMENT GROUP” ҚҚ-МЧЖнинг 2021 йил 21 августдаги 329-сон маълумотномаси). Натижада, цементлар маркасини пасайтирмаган ҳолда минерал қўшимчалар ассортиментини кенгайтириш имконини берган.