Sayt test rejimida ishlamoqda

Ҳазратова Дилшода Азамовнанинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон 

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Хитозан иштирокида сувда эрувчан бўёвчи моддадар билан ипак ва аралаш толали матоларни пардозлаш технологиясини такомиллаштириш», 05.06.02 – Тўқимачилик материаллари технологияси ва хомашёга дастлабки ишлов бериш бериш (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.2.PhD/К411.
Илмий раҳбар: Ихтиярова Гулнора Акмаловна, кимё фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тўқимачилик ва енгил саноат институти ҳузуридаги DSc.03/30.12.2019.T.08.01 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Мухамедиев Мухтаржан Ганиевич, кимё фанлари доктори, профессор; Мирзахмедова Муниса Хакимджановна, техника фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Тошкент кимё-технология институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: маҳаллий хомашёдан синтез қилинган хитозан ва узхитан интенсификатори иштирокида бўяш технологиясини такомиллаштириш ҳамда фаол ва кислотали бўёвчи моддалар билан бўялган ипак ва пахта-ипак толали матоларнинг физик-механик хусусиятларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор бўяш эритмасининг таркибида жонсиз Аpis Mellifera асалариларидан ажратиб олинган хитозандан интенсификатор сифатида фойдаланиш усули ишлаб чиқилган;
хитозан таркибидаги аминогуруҳлар фаол бўёвчи моддалар билан реакцияга киришиши, протонланган NН3+ гуруҳлар кислотали бўёвчи моддалар билан ион боғларни, -ОН ва -NH2 гуруҳлар эса фаол бўёвчи моддалар билан ковалент боғларни ҳосил қилиши исботланган;
хитозан билан ишлов берилган ипак матоларнинг сорбцион қобилияти ортиши, ипак ва целлюлозали толаларда сирт зарядлар ўзгариши аниқланган;
тола-хитозан-бўёвчи модда системасида боғлар хусусияти ва таъсирланишнинг кимёвий механизми, ҳамда фаол бўёқларнинг толада ковалент фиксацияланиш даражаси ва миқдорига интенсификатор концентрациясининг таъсири аниқланган;
хитозан интенсификатори иштирокида ипак ва пахта-ипак аралаш толали матоларни бўяш технологияси такомиллаштирилган ва уларнинг бўяш жараёнига таъсир қилиш механизми аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Жонсиз  асаларидан олинган хитозан ва узхитан ёрдамида ипак ва пахта-ипак матоларни бўяш технологиясини такомиллаштириш ва бўялган матоларнинг ранг сифат кўрсаткичларини аниқлаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
пахта-ипак матоларни узлукли ва ипак матоларни ярим узлуксиз усулда фаол ва кислотали бўёвчи моддалар билан бўяш жараёни «Buxoro Brilliant Silk» Бухоро-Хитой МЧЖ корхонасида амалиётга жорий қилинган  («Ўзтўқимачилик» уюшмасининг 2021 йил 7 сентябрдаги 04/13-2579-сон маълумотномаси). Натижада, бўяш эритмаси таркибига узхитанни киритиш эвазига ранг интенсивлигини 40% га ошириш имконини берган; 
хитозан асосидаги интенцификаторлардан фойдаланиш технологияси “Buxoro Brilliant Silk” МЧЖда амалиётга жорий қилинган («Ўзтўқимачилик» уюшмасининг 2021 йил 7 сентябрдаги 04/13-2579-сон маълумотномаси). Натижада, ипак ва пахта-ипак матоларни бўяш учун хитозан ва узхитандан фойдаланиш натижасида бўялган матоларнинг ранг сифат кўрсаткичлари ва физик-механик хусусиятларини яхшилаш, шу билан бирга қимматбаҳо бўёвчи модда (27-30%) ва электролит миқдорларини камайтириш имконини берган. 

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish