Sayt test rejimida ishlamoqda

Хужаев Сайдахмаднинг
патент асосида ўтказиладиган фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Радионуклидли 99Mo/99mTc генераторини ва 57Cо радионуклидитни олиш технологияларини ишлаб чиқиш”, 01.04.01 – экспериментал физиканинг усуллари ва асбоблари  (техника фанлари доктори).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:  B2021.2.DSc/T431.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Ядро физикаси институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ядро физикаси институти, DSc.02/30.12.2019.FM/T.33.01.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади радионуклидли 99Mo/99mTc генератори технологиясини реакторда активация қилиб олинган Мо-99 радионуклиди асосида ишлаб чиқиш ва юқори радионуклидли тозаликка эга бўлган 57Co радионуклидини олиш технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
бойитилган 98Мо изотопли молибден оксидини ядро реактори ВВР-СМ да нурлантириб юқори махсус активликка (6-9 Ки/г) эга бўлган  99Мо радионуклидини активлаштириб олишни шартлари аниқланган;
молибденни изополимолибдат холатидаги кимёвий шаклини олишни янги усули ва молибденни изополимолибдат  шакли оксид алюминийда 99% дан юқори даражада сорбцияланиши аниқланган;
бойитилган 98Мо ни активация қилиб олинган 99Мо радионуклиди асосида радионуклидли 99Mo/99mTc генераторини олишни технологияси биринчи марта ишлаб чиқилган;
генератор колонкасидан 99mTc радионуклидини ажратиб олишда ишлатиладиган эритмаларни таркиби ва радионуклидни ювиб олишни шартлари аниқланган; 
биринчи марта радионуклидли генератор 99Mo/99mTc ишлаб чиқариш технологияси чиқиндиларидан бойитилган 98Мо ни 80% гача регенерация қилиб олиш ва уни ишлаб чиқариш циклига қайтариш технологияси ишлаб чиқилган;  
циклотронда 58Ni изотопини протонлар билан нурлантиришни оптимал шартлари ва нурлантирилган нишонларни радиокимёвий ишлови аниқланган;
57Со радионуклидини нурлантирилган никель-58  нишонларидан  олишга асосланган, юқори радионуклидли тозаликни таъминлайдиган (радиоактив ифлосликлар миқдори 0.15% дан кам)  такомиллаштирилган хроматографик усули ишлаб чиқилган;  
биринчи марта 57Со радионуклиди ишлаб чиқариш технологияси чиқиндиларидан бойитилган 58Ni ни 80% гача регенерация қилиб олиш ва уни ишлаб чиқариш циклига қайтариш технологияси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 99Mo/99mTc радонуклидли генераторини ва 57Со радионуклидини  олиш технологияларини ишлаб чиқиш бўйича олинган натижалар асосида:  
натрий пертехнетат (Tc-99m) ни олиш усулига Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг ихтирога патенти олинган (“Натрий пертехнетат (Tc-99m) ни олиш усули”, № 5121, 29.06.1998). Ихтиродан фойдаланиш натижасида натрий пертехнетат эритмасини генератор колонкасидан вакуумлаштирилган флаконлар ёрдамида олиш имконияти яратилган. Бу ҳолат клиникаларда генератордан фойдаланиш жараёнини хавфсизлигини таъминлайди; 
ишлатилган генераторлардан олинган молибден-98 ни нейтронлар билан нурлантириб технеций-99m генераторини олиш усулига Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг ихтирога патенти олинган (“Технеций-99m генераторини олиш усули”, № IDP 05064, 18.01.2002). Ихтиродан фойдаланиш натижасида хом-ашёга бўлган ишлаб чиқариш харажатларини 80% га камайтириш ва 99Mo/99mTc генераторини чиқиндиларсиз технологиясини яратиш имконияти яратилган;
натрий пертехнетат (Tc-99m) ни олиш усулига Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг ихтирога патенти олинган (“Натрий пертехнетат (Tc-99m) ни олиш усули”, № IAP 04001, 22.07.2009). Ихтиродан фойдаланиш натижасида Tc-99m радионуклидини генератор колонкасидан ювиб олиш унумини ва эффективлигини ошириш имконияти яратилган; 
активацион 99Мо ва ишлаб чиқариш чиқиндиларидан регенерация қилиб олинган бойитилган Мо-98 асосида ишлаб чиқилган технологиялар Ўз ФА ЯФИ ҳузуридаги “Радиопрепарат” Давлат корхонасида ишлаб чиқаришга жорий этилган (10.08.2021 да берилган №1-1/784-сонли  Ихтиродан фойдаланиш акти). Натижада маҳсулот сифати оширилган ва ишлаб чиқариш харажатлари 80% га қисқарган;  
ташувчисиз кобалт-57 ни олиш усулига Ўзбекистон Республикаси   Интеллектуал мулк агентлигининг ихтирога патенти олинган (“Ташувчисиз кобалт-57 ни олиш усули”, № 5120, 03.07.1998). Ихтиродан фойдаланиш натижасида олинадиган маҳсулот кобалт-57 препаратининг радионуклидли тозалиги ошган ва сифати яхшиланган;
ташувчисиз кобалт-57 ни олиш усулига Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг ихтирога патенти олинган (“Ташувчисиз кобалт-57 ни олиш усули”, № 2857, 30.09.1995). Ихтиродан фойдаланиш натижасида ишлаб чиқариш харажатлари қисқартирилган ва кобалт-57 радионуклидини чиқиндиларсиз олиш технологияси яратилган; 
57Со радионуклидини такомиллаштирилган хроматографик технологияси ва 58Ni  изотопини ишлаб чиқариш чиқиндиларидан ажратиб олиш технологияси ООО «Тезлатгич» корхонасида ишлаб чиқаришга жорий этилган (09.08.2021 да берилган №126/1-сонли Ихтиродан фойдаланиш акти). Натижада маҳсулот сифати оширилган ва ишлаб чиқариш харажатлари 80% га қисқартирилган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish