Sayt test rejimida ishlamoqda

Хомидова Махфузахон Фарходжон қизининг фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
 
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Бадиий матн перцепциясида интертекстуаллик”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.3.PhD/Fil506.
Илмий раҳбар: Қурбонова Муҳаббат Матяқубовна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.19.01. 
Расмий оппонентлар: Собиров Абдулҳай Шукурович, филология фанлари доктори, профессор; Юсубова Рано Норбаевна, филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Фарғона давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади интертекстуаллик ҳодисасининг бадиий матндаги ролини белгилаш, бадиий матннинг мазмуний идрокида интертекстуал матнларнинг ўрнини очиб беришдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўзбек бадиий матнларида учрайдиган интертекстуал бирликларнинг манбалари аниқланган ва улар асосида интертекстуалликнинг шаклий жиҳатдан  турларга ажратилган ва бадиий матн перцепциясида эпиграф, сарлавҳа, аллюзия, иқтибос каби интертекст турларининг роли ва аҳамияти тажриба натижаларига кўра исботланган; 
интертекстуаллик ҳақида дунё ва ўзбек тилшунослигидаги мавжуд назарий қарашлар натижасидан олинган хулосалар асосида интертекст ва интертекстуалликнинг алоҳида термин эканлиги, интертекст бадиий матннинг  интертекстуаллигини ҳосил қилувчи восита вазифасини бажариши ва унинг ўзига хос жиҳатлари мисоллар ёрдамида очиб берилган;
замонавий тилшуносликдаги матн мазмуний идроки хусусидаги қарашлар асосида бадиий матн перцепциясига интертекстуаллик, шунингдек, фон билимларининг таъсир қилувчи, йўналтирувчи, маълумот берувчи каби жиҳатларининг таъсири бадиий матнлардан олинган мисоллар асосида аниқланган;
интертекстуал матнларнинг ахборот берувчи, йўналтирувчи, эстетик таъсир қилиш, миллий-маданий семаларни ташиш, конструктивлик каби вазифалари бадиий матнлардан олинган мисоллар ёрдамида асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Бадиий матн перцепциясига интертекстуал матнларнинг тадқиқи бўйича олинган илмий натижалар асосида:
интертекстуал матнларнинг турлари ҳамда уларнинг тажрибавий таҳлили натижалари ҳамда матнларни ўзбек тилидан инглиз тилига таржима қилишда, магистратура талабалари учун ташкил этилган онлайн курсларда фойдаланишга доир илмий хулосалардан “Project №598340-EPP-1-2018-1-ES-EPPKA2-CBHE-JP University Cooperation Framework for Knowledge Transfer in Central Asia and China (UNICAC)” мавзусидаги хорижий  лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 29 декабрдаги 89-03-5598-сон маълумотномаси). Натижада инглиз тилидаги йўриқнома, қўлланма ва тарқатма материалларни ўзбек тилига ўгиришда ҳамда онлайн курсларни ташкил этишда бадиий матндаги интертекстуал бирликлардан кенг фойдаланиш имконияти яратилган;
ўзбек бадиий матнларидаги интертекстуалликнинг бадиий таржима жараёнидаги ўрнини изоҳлашда, иқтибос, аллюзия, прецедент бирликларнинг инсон ташқи қиёфасини тасвирлашдаги аҳамиятини ёритишда, бадиий матн мазмуний идроки ва таржимасида интертекстуал бирликларнинг хусусиятларини изоҳлашга оид илмий хулосалардан I-OT-2019-42 рақамли «Ўзбек ва инглиз тилларининг электрон (инсон қиёфаси, феъл-атвори, табиат ва миллий тимсоллар тасвири) поэтик луғатини яратиш» (2020-2021) мавзусидаги амалий лойиҳанинг назарий қисмида фойдаланилган (Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2021 йил 12 апрелдаги 04/1-632-сон маълумотномаси). Натижада электрон луғат материалларида интертекстуал бирликларнинг нисбати белгиланган, лойиҳа материаллари янги илмий манба ва қарашлар билан бойиган;
бадиий матндаги интертекстуаллик турлари, хусусан, фолкьлор намуналари бўлган халқ қўшиқлари, мақол ва маталларнинг интертекст сифатида қўлланилиши ҳақидаги илмий-назарий хулосалардан ФА-Ф1-ГОО6 рақамли «Қорақолпоқ халқ қўшиқлари қўлёзма нусхаларини текстологик таҳлил қилиш ва нашрга тайёрлаш (3-жилд)» мавзусидаги (2015-2017)  амалий лойиҳанинг назарий қисмида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2021 йил 20 августдаги 17.01/196-сон маълумотномаси). Натижада халқ қўшиқлари, мақол ва маталларнинг бадиий матнни шакллантирувчи  асосий воситаларидан бири эканлигини илмий асослаш ва тасдиқлаш, уларнинг қисмлари интертекст сифатида бадиий матнларда кенг учраши, бу орқали уларни текстологик таҳлил қилишнинг қиймати ошиши ҳақидаги доир илмий хулосалар билан бойишига асос бўлган; 
Алишер Навоийнинг ғазал ва рубоийларидаги интертекстуал бирликлар таҳлили бўйича олинган натижаларга оид илмий маълумотлардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси «Ўзбекистон» телерадиоканалининг «Миллат ва маънавият» радиоэшиттиришида фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси «Ўзбекистон» телерадиоканалининг 2021 йил 13-апрелдаги 04-25-557-сон маълумотномаси). Натижада ушбу эшиттириш учун тайёрланган материалларнинг мазмуни мукаммаллашган, маънавий-маърифий қиймати такомиллашган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish