Мирзааҳмедова Юлдузхон Анваровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Тилда гендерни фарқловчи мулоқот шакллари”, 10.00.11 – Тил нвазарияси. Амалий ва компьютер лингвистикаси (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:  B2017.3.PhD/Fi1288.    
Илмий раҳбар: Шахобитдинова Шохидахон Хошимовна, филология фанлари доктори, профессор. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Fil.60.02.
Расмий оппонентлар: Яқубов Жамолиддин Абдувалиевич, филология фанлари доктори, профессор; Хамраева  Шахло  Мирджановна, филология фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат педагогика институти. 
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқот мақсади нутқнинг ҳамда мулоқот вазиятида иштирок этувчиларнинг гендер хусусиятларини очиб беришдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
матннинг грамматик-гендер, лексик ва семантик-гендер, лингвостилистик-гендер имкониятлари ҳамда мулозамат, сир сақлаш, босиқлик, лутф, гендер чегараланганликнинг мулоқотда бўйсунувчанлик, ҳиссиётлилик, мавзуда маишийлик – феминлик ҳамда мулоқотда етакчилик, кескинлик, мавзуда глобаллик – маскулинлик каби ментал хусусиятлари мавжудлиги аниқланган; 
гендер аспектида тартибга солинган ва спонтан дискурсда мавзу танланиши, суҳбатдошларнинг мулоқот жараёнидаги иерархияси, вербал ва новербал ифода – мимика, гавда ҳаракатидаги гендер фарқлари, аёллар ва эркаклар нутқининг синтактик қурилишида эллиптик, гипотактик, кўчирма конструкцияларнинг ўрни, ҳиссиёт, баҳо, тасдиқ-инкорларнинг семантик  тузилиш қолиплари аниқланган;  
жинс категорияси бўлмаган тилларда ҳам ушбу мазмунни ифодалашнинг синтактик, лексик, морфологик имкониятлари мавжудлиги, ўзбек тилида аёл ва эркак сўзловчилар мавжуд лисоний воситалардан фойдаланишда, асосан, лексик жиҳатдан фарқланиши далилланган;
ўзбек ва бошқа тилларда мулоқот қилувчи эркак ва аёллар нутқий хулқ-атворининг нутқнинг тезлиги, миқдори, грамматик ҳамда луғавий шаклланиши билан боғлиқ стереотиплари очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тилда гендер хосланган мулоқот шаклларини ўрганиш бўйича олинган натижалар асосида:
тил ва нутқнинг фарқлари, тил бирликларининг узуал ва оккозионал семантикасидаги ўзига хосликлар,  тилшунослик  ва бошқа фанларнинг ўзаро алоқалари,  амалий тилшунослик тамойиллари, тилнинг турли сатҳлари  бирликлари амалини кузатиш каби масалалар борасидаги илмий хулосалардан ОТ-Ф8-057 рақамли “Ўзбек тилини системавий тадқиқ этишнинг  методологик асослари,  метод ва принципларини шакллантириш” (2007-2011)  мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта-махсус таълими вазирлигининг 2019 йил 7 сентябрдаги 89-03-3386-сон маълумотномаси). Натижада тилдаги гендер унсурларнинг илмий талқини ва амалий таҳлили янги босқичга кўтарилган; 
дунё тилларида тил бирликларининг ўзига хос хусусиятларини очиб бериш, уларнинг шаклий - мазмуний тузилишидаги фарқли ва ўхшаш жиҳатларни аниқлаш, хусусан, гендер фарқли бирликларнинг услубий, мазмуний,  структур ҳамда  вазифавий ўзига хосликлари каби масалалар тадқиқида, шунингдек, гендер белгили мурожаат шаклларининг социолингвистик, психолингвистик хусусиятларига оид хулосалардан  ИТД-1-57 рақамли  “Ўзбек тилиниг татбиқий йўналишларини амалга оширишнинг дастурини ишлаб чиқиш” (2012-2014 йй.) номли амалий лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта-махсус таълими вазирлигининг 2019 йил 2 июлдаги 89-03-2651-сон маълумотномаси). Натижада гендер фарқланган бирликларнинг психолингвистик ва социолингвистик жиҳатлари очиб берилган;
дунё тилларида тил бирликларининг ўзига хос хусусиятларини аёл ва эркаклар орасидаги нутқий муносабатларда очиб бериш, аёллар ва эркакларнинг ижтимоий мавқеларини, умуман маданият ва инсоният тарихини тадқиқ этишга гендер ёндашувда мурожаат шаклларининг социолингвистик, психолингвистик хусусиятларини ўрганишдаги  назарий хулосаларидан, шунингдек, француз ва ўзбек мулоқот одати тенденциялари қиёсига доир натижалардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “O’zbekiston” телерадиоканали ДУК “Маданий-маьрифий ва бадиий эшиттиришлар” муҳарририяти  томонидан тайёрланган “Таълим ва тараққиёт”, “Адабий жараён”, “Жаҳон адабиёти” номли эшиттиришларида  (2021 йил март ва апрель ойлари) фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадио¬компаниясининг 2021 йил 30 апрелдаги 04-25-653-сон маълумотномаси). Натижада радио тингловчиларнинг жаҳон  адабиётида акс этган мулоқот маданияти намуналаридан баҳраманд бўлишида илмийлик мезони таьминланган.