Исманова Одина Тулкинбаевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Аморф кремний асосли қуёш элементларининг фотогальваник характеристикаларини ҳароратга боғланиши», 01.04.10–Яримўтказгичлар физикаси (физика-математика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.2.PhD/FM43.
Илмий раҳбар: Икрамов Рустамжон Ғуломжонович, физика-математика фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Наманган давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Физика-техника институти, Ион-плазма ва лазер технологиялари институти, Самарқанд давлат университети, DSc.27.06.2017.FM/T.34.01.
Расмий оппонентлар: Мамадалимов Абдуғафур Теабаевич, физика-математика фанлари доктори, профессор, академик; Имомов Эркин Зуннунович, физика-математика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат техника университети.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: гидрогенизацияланган аморф кремний (a-Si:H) асосидаги қуёш элементларининг фотогальваник характеристикаларининг ҳароратга боғлиқлигини назарий ўрганиш.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қисқа туташув токи зичлиги ва сальт кучланишининг ҳароратга боғлиқлиги асосида тажрибавий натижаларини тушунтирувчи яримэмпирик тенглама келтириб чиқарилган;
сальт кучланиши қуёш элементининг ёруғликдаги вольт-ампер характеристикасининг сифат (ноидеаллик) коэффициентига боғлиқ эмаслиги кўрсатилган;
қуёш элементларининг максимал эффектив қуввати учун топилган қиймати, Жоуль-Ленц қонунидан (P=jфU) олинган қувватнинг максимал қиймати билан мос тушиши аниқланган;
тўлдириш коэффициентининг ҳароратга боғланишини ифодаловчи аналитик формула келтириб чиқарилган ва тўлдириш коэффициентини максимал қиймати ff=0,93 га, минимал қиймати эса ff=0,25 га тенг бўлиши кўрсатилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Аморф гидрогенизацияланган кремний асосли қуёш элементларининг фотогальваник характеристикаларини ҳароратга боғлиқлигини назарий тадқиқ қилиш асосида:
қисқа туташув токининг ҳароратга боғланиши қонуниятининг яримэмпирик тенгламаси ОТ-Ф2-28 «Легирланган кремний сирти ва ҳажмидаги квант ўлчамли эффектлар ҳамда уларнинг p-n-структуралардаги заряд ташувчилар фотогенерация ва рекомбинация жараёнларига таъсири» (2007–2011 йй.) мавзусидаги илмий лойиҳада қуёш элементи тўлдириш коэффициентининг ҳароратга боғланишини аниқлашда ишлатилган (Ўзбекистон Республикаси Фан ва технологиялар агентлигининг 2017 йил 14 августдаги ФТА-02-11/478-сон маълумотномаси). Илмий натижадан фойдаланиш қуёш элементларининг қисқа туташув токининг максимал қийматини ҳисоблаш орқали қуёш элементларини тайёрлаш учун ишлатиладиган яримўтказгичлар тақиқланган зонасининг оптимал энергетик кенглигини аниқлаш имконини берган;
қуёш элементларини тўлдириш коэффициентининг ҳароратга боғланишини ифодаловчи янги аналитик ечими ОТ-Ф2-28 рақамли «Легирланган кремний сирти ва ҳажмидаги квант ўлчамли эффектлар ҳамда уларнинг p-n-структуралардаги заряд ташувчилар фотогенерация ва рекомбинация жараёнларига таъсири» (2007–2011 йй.) мавзусидаги илмий лойиҳани бажаришда қуёш элементларининг қисқа туташув токи ва сальт кучланиши параметрларини аниқлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фан ва технологиялар агентлигининг 2017 йил 14 августдаги ФТА-02-11/478-сон маълумотномаси). Илмий натижалардан фойдаланиш қуёш элементларининг фойдали иш коэффициентини берилган ҳароратда аниқлаш имконини берган.
