Қосимов Абдулазиз Ғайбуллаевичнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Ўзбек адабиётшунослигида рецепция муаммоси (немис адабиётидан таржималар мисолида)”, 10.00.07 – Адабиёт назарияси (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.2.PhD/Fil1313.
Илмий раҳбар: Каримов Баҳодир Нурметович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат Ўзбек тили ва адабиёти университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти, DSc.02/30.12.2019.Fil.46.01.
Расмий оппонентлар: Қуронов Дилмурод Ҳайдаралиевич, филология фанлари доктори, профессор; Ҳамдамов Улуғбек Абдуваҳобович, филология фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ўзбек адабиётшунослигида рецепциянинг илмий-назарий усуллари, методологик принциплари ва йўналишларини немис адабиётидан қилинган таржималар мисолида очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
рецепция ҳодисаси ҳамда унга тегишли унсурларнинг бадиий психологизмни юзага чиқарувчи таъсир воситалари, поэтик усуллар, ижодий индивидуаллик, бадиий шакл ҳамда услубнинг ўзига хослиги каби масалаларда ўзбек ҳамда жаҳон адабиётшунослигидаги ижодкор-бадиий матн-ўқувчи тизимига доир назарий тушунча ва рецептив эстетика тамойилларига таяниш зарурати исботланган;
образ, характер, портретлар тасвирида адабий рецепция талқини, бадиий образ яратиш ва портретларга хос характеристикаларда хатти-ҳаракат, сюжет динамикаси ва  бадиий матнлар немис тилидан ўзбек тилига ҳамда ўзбек тилидан немис тилига таржима қилинган айрим асарлар мисолида очиб берилган;
адабий-назарий ҳодиса таснифига кўра тарихий ва эмпирик рецепция, кутилган горизонт, эстетик масофа, ҳерменевтик ёндашув, бадиий коммуникация, эксплицит-хос ва имплицит-яширин ўқувчи каби илмий-назарий тушунчаларнинг ўзбек адабий жараёнини баҳолашга татбиқ қилиш зарурати аниқланган; 
жаҳон адабиётшунослигидаги кенг қўлланилаётган рецептив эстетика тушунчаси воситасида амалга оширилган таҳлилларда бадиий асарни ўзлаштириш ҳодисасининг халқчил тил, поэтик тамойиллар, инсон маънавий-психологик ҳаёти ва унинг бадиий талқини билан ўзаро уйғунлашиб кетгани далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Ўзбек адабиётшунослигида рецепция муаммоси (немис адабиётидан таржималар мисолида)” мавзуси бўйича эришилган илмий натижалари асосида:
матнларга ёндашув ва таҳлил усуллари, таҳлил воситаларини қўллаш (айниқса, чет тилидаги матнлар билан ишлашда), илмий адабиётлар мутолаасида маданиятлараро фарқ нуқтаи назаридан муносабат билдириш мезонлари Тошкент давлат аграр университетида  бажарилган “Марказий Осиёда касбий таълимни ривожлантириш” (2018-2019) гранти доирасида белгиланган вазифаларнинг ижросини таъминлашда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2021 йил 10 февралдаги 89-03-820-сон маълумотномаси). Натижада, таржима жараёнида иштирок этган ҳар бир инсоннинг ўрни ва роли борасида бир қатор кузатув механизмлари ишлаб чиқилган ҳамда матнларни тушунишда қачон ва кимга тўғридан-тўғри мурожаат қилиш кераклиги жиҳатлари умумлаштирилган ҳолда тизим шакллантирилган, қолаверса, таълим дастурларида назарда тутилган матнга ёндашув усуллари, таҳлил воситаларининг берилиши (айниқса, чет тилини ўрганаётганлар учун); соҳага оид матнларни тузишда эътибор қаратилиши керак бўлган ўзига хос жиҳатларнинг таҳлил қилиниши, илмий адабиётлар мутолаасида маданиятлараро фарқ нуқтаи назаридан муносабат билдирилиши; онг шаклланишида рецептор толаларнинг мутолаа жараёнидаги ўрнига алоҳида ёндашилган; 
рецепция ҳодисаси ҳамда унга тегишли унсурларнинг бадиий психологизмни юзага чиқарувчи таъсир воситалари, поэтик усуллар, ижодий индивидуаллик, бадиий шакл ҳамда услубнинг ўзига хослиги каби масалаларда ўзбек ҳамда жаҳон адабиётшунослигидаги ижодкор-бадиий матн-ўқувчи тизимига доир назарий тушунча ва рецептив эстетика тамойилларига таяниш зарурати юзасидан ишлаб чиқилган хулосалардан 5120100 – Филология ва тилларни ўқитиш (немис тили), 5120200 – Таржима назарияси ва амалиёти (немис тили) бакалавриат ҳамда 5А120102 – Лингвистика (инглиз ва немис тили) магистратура таълим йўналишлари мутахассисларининг малака талабларига сингдирилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2021 йил 10 февралдаги 89-03-820-сон маълумотномаси). Натижада, “Тили ўрганилаётган мамлакатлар адабиёти тарихи”, “Бадиий адабиётлар таржимаси назарияси ва амалиёти” каби назарий, “Ўқиш ва ёзиш амалиёти”, “Тил аспектлари амалиёти”, “Тил кўникмалари интеграцияси” каби амалий, шунингдек, “Таржима назарияси ва амалиёти”, “Маданиятлараро мулоқот ва таржимашунослик” каби фанлар таркибий қисмига киритилган ва талабаларнинг “Тили ўрганилаётган мамлакатлар адабиёти тарихи”, “Бадиий адабиётлар таржимаси назарияси ва амалиёти”  каби фанларни ўзлаштиришларида ўз аксини топган. Сингдириш, таркибий қисм сифатида киритиш жараёнида бевосита адабиёт назарияси, ҳозирги адабий жараён, замонавий ўзбек адабиёти тарихи йўналишларининг тажрибаларидан фойдаланилган;
рецепция ва рецептив эстетика тушунчаларининг ижтимоий соҳалардаги қўлланилиши, аҳамияти ҳамда вазифаларига тегишли тадқиқот ишининг натижалари ва тавсиялари Германия Халқаро ҳамкорлик бўйича Жамғарма кассалари фондининг 2012-2018 йилларда Ўзбекистон, Қирғизистон, Тожикистон ва Туркманистондаги халқаро лойиҳаларида фойдаланилган (Халқаро ҳамкорлик бўйича Жамғарма кассалари фондининг Ўзбекистондаги узоқ муддатли эксперти ва вакили, Германиядаги Баден-Вюрттемберг федерал ери Жамғарма кассалари академияси доценти Матиас Ванглернинг 2020 йил 24 сентябрдаги маълумотномаси). Натижада, тадқиқот ишидаги тўрт қисмли занжир лойиҳалар фаолияти учун қимматли бўлиб, таълим тадбирлари ва семинарларида барча иштирокчилар учун вазифалар тақсимотида асос сифатида хизмат қилган ҳамда лойиҳаларнинг ўқув қўлланмаларида ҳам ўз аксини топган;
адабиётда рецепция, унинг муаммолари ва ўзбек адабиётшунослигида амалий аҳамияти билан боғлиқ тадқиқот натижаларидан адабий дидактика ва адабиётшуносликда амалий жиҳатдан Штайн шаҳри (Германия)даги Адабиёт ва олий таълим дастурларини ишлаб чиқадиган Фабер Кастелл Академиясида  фойдаланилган (Rektor der Akademie Prof. Dr. Uli Rothfuss Stein/Germany 2021 йил 18 январдаги маълумотномаси). Натижада, турли хил тил соҳаларидаги адабиётлар ўртасидаги муносабатларни ҳамда рецепциянинг маданий алмашинувга қандай таъсир қилишини, масалан, таржимада, айниқса тўғридан-тўғри таржимада, бошқа тилнинг ёрдамисиз қандай таъсир кўрсатишини қизиқарли тарзда ўрганишга асос бўлиб хизмат қилган; 
рецепция жараёнига психология нуқтаи назардан ҳам ёндашиб олиб борилган тадқиқот ишининг тавсияларидан Дрезден шаҳри (Германия)да фаолият юритаётган психолог ва психотерапевт фаолиятида ҳам фойдаланилган (Dr. Erik Hausstädtler Dresden/ Germany 2021 йил 12 январдаги маълумотномаси). Натижада, юқоридаги тадқиқот усуллари ва муваффақиятли рецепция ушбу йўналиш орқали долзарб муаммоларни чуқур англаш ҳамда мижозлар ва беморлар учун ечимларни кўрсатиш учун машқ сифатида жуда мос келган ҳамда немис адабиётига қизиқувчилар учун немис адабиёти тўғрисида етарли тушунчаларни англаб етишда ажойиб ва ниҳоятда муҳим ёрдам берган;
адабиётшуносликда рецепция муаммоси билан боғлиқ тамойиллар ва йўналишлар, ёндашув масалалари бўйича тайёрланган диссертация илмий натижалари, илмий ютуклари, далилланган якуний хулоса материаллари ва илмий янгилигидан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Madaniyat va ma'rifat“ телеканалининг “Адабий жараён” кўрсатувида фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Madaniyat va ma'rifat“ телеканалининг 2021 йил 27 январдаги 01-16/21-сон маълумотномаси). Натижада, кўрсатув кенг оммага намойиш этилган ва диссертация мазмуни кенг миқёсда жорийланган.