Норбоев Ўктам Сафарбоевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Асил ва Карам” достонининг қиёсий типологияси ва поэтикаси” (турк, озарбайжон ва Ўрта Осиё версиялари)”, 10.00.06 - Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.4.PhD/Fil664.
Илмий раҳбар: Рўзимбоев Сафарбой, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Урганч давлат университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/04.06.2021.Fil.72.03.
Расмий оппонентлар: Жўраева Малоҳат Муҳаммадовна, филология фанлари доктори, доцент; Амонов Улуғмурод Султонович, филология фанлари бўйича фалсафа доктори.
Етакчи ташкилот: Нукус давлат педагогик институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади “Асил ва Карам” достонининг қўлёзма ва оғзаки вариантларидаги тафовутларни аниқлаш, туркий халқлар версиялари билан таққослаш ва асарнинг генетик илдизларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
достоннинг ўзбек, турк, туркман ва озарбайжон намуналаридаги  аждодлар руҳига сиғиниб фарзанд тилаш, икки мазҳабдаги ёшлар севгиси, жайронлар, турналар, тоғлардан нажот сўраш, Хизр ҳомийлиги, тилсимли кўйлак, тугма-фетиш, оловнинг пайдо бўлиши ва унинг қудрати, икки ёшнинг ёниб кулга айланиши, ўлиб тирилиши сингари илоҳийлаштирилган мотивларнинг диний, тарихий, маданий, ижтимоий муштарак омиллар билан шартланганлиги  аниқланган;  
достоннинг ўзбек версиясидаги Карам ва Асилхон образлари асарнинг туркман, озарбайжон ва туркий версияларидаги муқобилларидан қаҳрамонона жасорат, дадиллик, жангу жадаллардаги жанговарлик каби қаҳрамонона ҳамда ижтимоий ва оилавий ҳаётнинг ташқи шарт-шароитлари билангина келиша олмаган завқли, кўтаринки муҳаббат темаси кўринишларидаги романик характери жиҳатдан фарқланиши далилланган; 
асарнинг оғзаки ва ёзма ҳар тўрттала версияси композициясида мифологик образларнинг тарихийлашуви, фантастик тасвирнинг реаллик элементларига кўчиши каби лексик-семантик, бадиий-стилистик  трансформациялар келтириб чиқаргани ва қўлланган тушунчалар ижобий ва салбий коннотацияларини ифодалашда реаллик тамойилининг устуворлиги исботланган; 
асар бадиий поэтикасини таъминлашда риторик сўроқ қурилмалар, мурожаатлар, градация (даражаланиш) усули,  қуйма иборалар, қофия ва радифларнинг марказий (бирламчи) функционаллик, ўхшатиш, сифатлаш, метафора, метонимия, синекдоха каби лисоний-услубий воситаларнинг периферик (иккиламчи) функционаллик касб этиши асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Асил ва Карам” достонининг қиёсий типологияси ва поэтикаси бўйича амалга оширилган тадқиқот бўйича  олинган илмий натижалар асосида: 
достоннинг генетик илдазларини ёритиш, қўлёзма ва оғзаки вариантларидаги тафовутларни аниқлаш, туркий халқлар версиялари билан таққослашга доир илмий хулосалардан ФЗ-2016-0909165532 рақамли “Қорақлпоқ тилининг янги алифбоси ва имло қоидаларига мувофиқ она тили ва адабиётини ривожлантириш методикаси” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлигининг 2021 йил 13 январдаги 89-03-171-сон маълумотномаси). Натижада фойдаланилган илмий хулосалар орқали Қорақалпоқ тилининг янги алфавити ва имло қоидаларига мувофиқ она тили ва адабиётини ривожлантириш методикасини яратишга эришилган;
анъанавий тилшунослик назариялари, қиёсий-чоғиштирма тилшуносликнинг асосий тушунча ва тамойиллари ҳамда таҳлил методлари, замонавий тилшунослик парадигмаси тамойиллари асосида амалга оширилган қиёсий-типологик таҳлил, матнда грамматик ва лексик-семантик воситалар дериваион аспектининг назарий ҳамда амалий асосларидан Эрасмус+ дастурининг 585845-EPP-1-2017-1-ES-EPPKA2-CBHT–JP “Development of the interdisciplinary master program on Computational Linguistics at Central Asian Universities: CLASS” грант лойиҳа доирасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва Ўрта махсус таълим вазирлигининг 2021 йил 13 январдаги 89-03-171-сон маълумотномаси). Натижада ушбу илмий янгиликлар профессор-ўқитувчилар учун яратилган ва татбиқ қилинган “Қардош халқлар учун ҳамкор дастурлар” курсини яратишда манба бўлиб хизмат қилган;
достоннинг ўғўз тоифасига кирувчи халқлар фольклорида тарқалган версияларидаги умумийлик ва алоҳидаликларни таҳлил қилиш, достон бадииятига алоҳида муносабат билдириш каби масалаларга оид хулосалардан “Ичан-Қалъа” гид ҳамроҳ-таржимонлар фаолиятини такомиллаштириш, хусусан тил ва маданиятлараро мулоқот кўникмаларини янада ривожлантириш тренинг фаолиятларида татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Маданият Вазирлигининг 2021 йил 6 январдаги 05-12-08-49-сон маълумотномаси). Натижада тренинглар самарадорлигига ижобий таъсир кўрсатган;
достоннинг халфа варианти талқини билан боғлиқ илмий хулосалардан Халқаро “Олтин мерос” хайрия жамоат фонди қошидаги “Авесто” музейи фаолиятида фойдаланилган (Халқаро “Олтин мерос” хайрия жамоат фондининг “01-76-25/12-20 маълумотномаси). Натижада тадқиқот хулосаларидан олинган маълумотлар асосида музейга ташриф буюрувчи ёшларга халқ достонлари, фольклор, хусусан Хоним халфа Саидамат қизи фаолияти тўғрисида бериладиган маълумотлар самараси ошган;
“Асил ва Карам” достони ва унинг ижрочиси Хоним халфа Саидамат қизи ҳақидаги маълумотлардан Хоразм вилоят телерадиокомпаниясининг “Қадрият” радио эшиттириши сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Хоразм вилоят телерадиокомпаниясининг 2020 йил 17 декабрдаги 01-20-233 сон маълумотномаси). Натижада тадқиқот объекти қилиб олинган манбалар эшиттиришнинг мазмунли ва оммабоп бўлишини таъминлаган.