Атаджанова Шаира Халиловнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўсмир қизлардаги темиртанқислиги камқонлигининг патогенетик асослари», 14.00.09 – Педиатрия (тиббиёт фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.1. PhD/Tib51.
Илмий раҳбар: Арзикулов Абдураим Шамшиевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент педиатрия тиббиёт институти, DSc.04/30.12.2019.Tib.29.01.
Расмий оппонентлар: Шомансурова Эльмира Амануллаевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Сулайманова Дилором Нагаловна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот номи: Тошкент тиббиёт академияси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади 12-14 ешли ўсмир қизлардаги темиртанқислиги камқонлигини ўсиш омиллари билан ўзаро богликликда ўрганиш, улар учун ТТАнинг бирламчи профилактикаси ва коррекциясининг оптимал йулларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк маротаба темир моддаси танқислигининг юзага келиш босқичига боғлиқ равишда ўсмир қизларда периферик қон ва темир алмашинуви кўрсаткичларининг алоҳида хусусиятлари (саломатлик → ЛТА→ ТТА I → ТТА II оғирлик даражалари) исботланган;
илк бор оғирлик даражаси ва темир танқислиги ўткирлигига боғлиқ равишда ўсмир қизлардаги ТТАнинг синдромал тавсифининг хусусиятлари аниқланиб, ТТАнинг шаклланишида ҳар бир синдром ва аломатнинг салмоқ кўрсаткичлари ва прогностика қийматлари исботланган;
илк маротаба ўсмир қизларнинг соматик ривожланиш тури, ўсиш йўналишлари, жисмоний ривожланиш кўрсаткичларидаги ноуйғунлик (дисгармония) га боғлиқ равишда улардаги периферик қон ва темир алмашинуви кўрсаткичларининг хусусиятлари исботланган;
12-14 ёшли ТТАси бор бўлган ўсмир қизларда жадал даврийлик, бир циклнинг узоқ давом этиши ва унда йўқотиладиган қоннинг кўплиги билан кечадиган дастлабки менструациянинг эрта пайдо бўлишига мойиллик исботланган.
гематокрит индекси (ГИ) ва гемоглобин солиштирма миқдорининг (ГСМ) камайишига олиб келувчи айланаётган қон хажмининг(АҚХ) ёшга қараб ортишига боғлиқ равишда ўсмир қизларда ТТАнинг ривожланиши исботланган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўсмир қизларда темиртанқислиги анемиясини профилактикаси ва даволашни такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ўсмир қизлардаги темир танқислиги камқонлигини дастлабки профилактикасини амалга ошириш ва даволаш асосида ишлаб чиқилган “Анемияга қарши ва яллиғланишга қарши таъсирга эга бўлган доривор шарбат учун ингридиентлар композицияси”га Интеллектуал мулк агентлигида ихтиро учун (№ IAP 05345 08.02.2017й.) патент олинган. Ушбу ихтиро темир танқислигининг даражаси огир бўлмаган шакллари - ЛТТ ва 1-даражали ТТАнинг дастлабки профилактикаси ва терапияси учун ундан фойдаланиш имконини берган;
ўсмир қизларнинг гемоглабин жихатдан соғломлаштириш, улар ўртасида темир танқислиги камқонлигини прогнозлаш, камайтириш асосида ишлаб чиқилган “Ўсмир қизларда темир танқислиги анемиясида Биоферронни қўллаш усули” номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соглиқни сақлаш вазирлигининг 2019 йил 27 ноябрдаги 8н-р/542-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома ўсмир қизлар устидан назоратнинг босқичлилиги ва динамиклигини эътиборга олган холда темир танқислигини даволаш ва профилактика қилишнинг тахминий схемаси ёрдамида уларнинг жисмоний ривожланиш кўрсаткичлари ва периферик қон кўрсаткичларни динамик ўрганиш имконини берган;
темир танқислиги мавжуд ўсмир қизлар устидан назоратни юритиш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан Андижон, Фарғона ва Наманган вилоят соғлиқни сақлаш тизимининг амалиётига жорий қилинган (Соғликни сақлаш вазирлигининг 2020 йил 18 сентябрдаги №8н-д/ 132 – сон маълумотномаси ). Олинган илмий натижаларни амалиётга жорий қилиниши ўсмир қизлар ўртасидаги темир танқислиги камқонлигида махаллий биологик фаол қўшимча “Биоферрон”нинг импорт-“Феррум-Лек” препаратига нисбатан самарадорлиги исботланган, олинган илмий натижаларни амалиётга жорий қилиниши даволаш харажатларини 4 баробарга тежалиши ва стационарда бўлиш даврини камайтириш имконини берган.