Амантурдиев Шавкат Балкибаевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Хитозан ва унинг ҳосилалари асосидаги нанопрепаратларнинг қишлоқ хўжалиги экинларининг морфофизиологик кўрсаткичлари ва уруғларнинг экиш сифатларига таъсири (ғўза, буғдой, соя)”, 06.01.05 – Селекция ва уруғчилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.1.DSc/Qx111.
Илмий маслаҳатчилар: Рашидова Сайёра Шарафовна, кимё фанлари доктори, академик, Рашидова Дилбар Каримовна, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат аграр университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, PhD.05/27.02.2020.Qx.42.02. (Бир марталик ИК)
Расмий оппонентлар: Рахмонқулов Саид-Акбар, биология фанлари доктори, профессор; Давронов Қодиржон Сотволдиевич, биология фанлари доктори, профессор; Бабоев Саидмурат Кимсанбаевич, биология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Дон ва дуккакли экинлар илмий тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади хитозан ва унинг ҳосилалари асосидаги биологик фаол нанополимер комплексларини қишлоқ хўжалиги экинлари уруғларининг морфофизиологик экиш сифати кўрсаткичлари, ҳосилдорлик ва маҳсулот сифатини оширишдаги аҳамиятини аниқлаш ҳамда метал атом/ионларининг ферментлар реакциясига таьсир этиш механизмини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
илк бор қишлоқ хўжалиги экинлари уруғларининг сифатига, ўсиш ва ривожланишига полимерметаллокомплекс (ПМК) нанопрепаратларининг таъсири физиологик ва биокимёвий кўрсаткичлар бўйича аниқланган;
таркибида мис ва кумуш ионлари бўлган нанополимер препаратлар билан ғўза, буғдой ва соя экинлари уруғларига ишлов бериш натижасида ферментларнинг фаоллиги 2 баробар ошиши ҳамда ниҳолларнинг ўсиш ва ривожланиш жараёнлари тезлашиши исботланган;
қишлоқ хўжалик экинларининг морфологияси, ривожланиши, ҳосилдорлиги ва етиштирилган маҳсулотларнинг сифатига нанополимер препаратларнинг ижобий таъсири аниқланган;
моделлаштириш орқали мис ва кумуш ионлари мавжуд бўлган нанопрепаратлар билан уруғларни капсулалаш ўсимликларнинг ўсиш ҳамда ривожланиш кўрсаткичларини ошишига таъсири исботланган;
илк маротаба ғўза, буғдой ва соя уруғларига ишлов беришда ниҳолларнинг ўсиши ва ривожланишига нанопрепаратларнинг таъсир этиш механизми ўрганилган; 
ғўза уруғларини етиштиришда навдорлик ва экиш сифатларига нанопрепаратларнинг салбий таьсир этмаслиги исботланган;
уруғларни капсулалаш технологиясини қўллаш учун таркибида метал нанозаррачалари бўлган хитозан ва унинг ҳосилалари асосидаги ПМКдан фойдаланиш бўйича тавсиялар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Нанополимер препаратларининг ғўза, буғдой ва соя экинларининг капсулаланган уруғларига таъсирининг самарадорлигини аниқлаш бўйича олинган натижалари асосида:
ғўзанинг Aндижон-36 нави уруғлари ПМКCu2+Ag 7:3, ПМКCu2+Ag 8:2, буғдойнинг Оқсув ва соянинг Барака ва Селекта-302 навлари уруғлари НаноАХЗ, НаноХЗ нанопрепаратлари билан капсулалаш усули Aндижон вилояти Қўрғонтепа туманининг “Оқсув” фермер ҳўжалигида 164 гектар майдонга жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 7 октябрдаги 02/020 -3204-сон маълумотномаси). Натижада ғўзадан қўшимча 4,7-5,0 ц/га (28,8 тонна), буғдойдан 12-15 ц/га (111,8 тонна), соядан 5-6,1 ц/га (9,9 тонна) ҳосил олиш имконини берган;
ғўзанинг Aндижон-36, буғдойнинг Краснодар-99, соянинг Барака ва Селекта-302 навлари уруғлари ПМКCu2+Ag 7:3, ПМКCu2+Ag 8:2, НаноАХЗ, НаноХЗ билан ишлов берилиб, Андижон вилояти Избоскан туманининг «Избоскан юксалиш неъмати» ва «Мойгир Юсуфхон» фермер хўжаликларида 135 гектар майдонга жорий қилинган ва бу назоратга нисбатан 8-10% га ҳосилдорликни оширишга имкон берган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 7 октябрдаги 02/020 -3204-сон маълумотномаси). Натижада жами ғўзадан 37,45 тонна пахта хомашёси, буғдойдан 46,8 тонна ва соядан 2 тонна қўшимча дон маҳсулотлари олишга эришилган;
ғўзанинг С-6524 ва Aн-Боёвут-2 навларининг уруғларини капсулалаш учун ПМКCu2+Ag 7:3, ПМКCu2+Ag 8:2 нанополимер препаратларидан фойдаланилиб 80 гектар майдонга, буғдойнинг Дўстлик нави уруғлари НаноАХЗ, НаноХЗ препараталари билан ишлов берилиб 56 гектар майдонга «Жавлонбек» фермер хўжалигида ва соянинг Селекта-302 нави уруғлари НаноАХЗ нанопрепарати билан ишлов берилиб Жиззах вилояти Пахтакор туманининг «Дурдона» фермер ҳўжалигида эса 10 гектар майдонга жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 7 октябрдаги 02/020-3204-сон маълумотномаси). Натижада ушбу экинларнинг ҳосилдорлигини 8-10% га оширишга имкон берган ва пахта хом-ашёси бўйича 4 ц/га ёки 32 тонна, буғдой бўйича 8 ц/га ёки 44,8 тонна ва соя бўйича 5 тонна қўшимча ҳосил олинган;
ғўзанинг Ан-Боёвут-2 нави уруғлари ПМКCu2+Ag 7:3 ва буғдойнинг Гром нави уруғлари НаноАХЗ ва НаноХЗ нанополимер препаратлари билан ишлов берилиб, Жиззах вилояти Зафаробод туманининг «Тоштемир ота» фермер хўжалигида мос равишда 45 ва 55 гектар экин майдонларига жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 7 октябрдаги 02/020-3204-сон маълумотномаси). Натижада пахта хомашёсидан 18 тонна (31,2 ц/га) ва ғалладан 41,25 тонна дон (61 ц/га) қўшимча ҳосил олиш имконини яратган.