Sayt test rejimida ishlamoqda

Шерниёзов Анваржон Ахмеджоновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Френел линзаси асосидаги қуёш нурида ишлайдиган лазерлар», 01.04.11 –Лазер физикаси (физика-математика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.4.PhD/FM552.
Илмий раҳбар: Пайзиев Шермахамат Далиевич физика-математика фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: ЎзР ФА Ион-плазма ва лазер технологиялари институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: ЎзР ФА Ион-плазма ва лазер технологиялари институти, DSс.02/30.12.2019.FМ.65.01.
Расмий оппонентлар: Давлетов Икром  Юсубович, физ.-мат. фанлари доктори; Азаматов Закир Тахирович физ.-мат. фанлари доктори, профессор 
Етакчи ташкилот номи: Тошкент давлат техника университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Френел линзаси асосидаги концентраторлардан фойдаланиб қуёш энергиясини лазер энергиясига айлантириш самарадорлигини оширишга тўсқинлик қилувчи асосий омилларни аниқлаш ва Френел линзасига асосланган қуёш концетраторлари базасида юқори самарадорликка эга бўлган лазер қурилмаларини ишлаб чиқиш ва яратиш бўйича ечимлар таклиф қилиш
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
консентрланган қуёш нурланишини самарали конвертация қилиш учун диаметри 1 м бўлган Френел линзасига асосланган лазернинг оптимал параметрлари аниқланди;
Френел линзаси ясашда ишлатилган материалнинг дисперсияси туфайли фокал соҳа кенгайиб, амалий фокус масофасининг силжиши аниқланди;
оптик дамлаш тақсимотининг бир хиллигини таъминлаш учун шаффоф параллелипепед шаклидаги эритиб қуйилган оддий гомогенизатордан фойдаланиш мумкинлиги топилди; 
Френел линзалари асосидаги Nd:YAG қуёш лазерларида кўп-ўтишли кўндаланг оптик дамлаш схемаси ишлатилганда одатда ишлатиладиган бир-ўтишли оптик дамлаш схемасига нисбатан оптик дамлаш самарадорлиги  икки марта ошиши мумкинлиги кўрсатилди;
Cе:Nd:YAG концентрланган қуёш нурланиши билан ёритилган пайтида 1064 нм атрофида неодимнинг люминесценция интенсивлиги худди шу шароитда Nd:YAG нинг люминесценция интенсивлигидан 1,5 баравар юқори эканлиги экспериментал равишда аниқланди. Бу натижа қуёш,  LED ёки лампа билан оптик дамланганда  Cе ионлари Nd:YAG учун энг яхши сенсибилизаторлардан бири эканини тасдиқлайди;
юқори даражадаги иссиқлик юки мавжуд бўлганда тўрт сатҳли қуёш билан оптик дамланган лазерларда сатҳининг термал инвербандликнинг лазер хусусиятларига таъсирини ўрганиш учун фазога боғлиқ тезлик тенгламаларини қўллаган ҳолда қуёш билан ишлайдиган лазерлар учун аналитик модел ишлаб чиқилди; 
Cе:Nd:YAG асосида ишлайдиган қуёш лазерининг ишчи сатҳларидаги термал инвербандлик унинг чиқиш қуватига таъсири етарлича катта экани аниқлади, ҳато бу чиқиш қуватини тўлиқ йўқ қилиши ҳам мумкин экани кузатилди.
IV. Тадқиқoт натижаларининг жорий қилиниши.
Диссертацияси доирасида бажарилган илмий ишлар асосида ишлаб чиқилган лазер тизими ичида содир бўладиган физик жараёнларни моделлаштришда олинган натижалар:
ЎзР ФА Конструкторлик бюро ва Тажриба ишлаб чикиш Илмий техник марказида техника фанлар доктори Ш. И. Кличев  раҳбарлигида 2017-2020 йилларда олиб борилган ОТ-Ф3-14 “Ялпоқли қуёш коллекторлар ва қуёш коллектор-бак аккумулятор тизимларнинг каналларидаги конвектив жараёнларини  ўрганиш” номли фундаментал лойиҳа илмий-техникавий вазифаларни бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2021 йил 27 июл № 2/1255-2109-сон маълумотномаси). Илмий натижалардан фойдаланиш биринчи марта қуёш коллекторларининг ярим шаффоф иссиқлик ташувчиларида ҳажмий ютилиши жараёнида иссиқликка айлантриш самарадорлигини баҳолаш имконини берди;
ЎзР ФА “Физика-Қуёш” ИИЧБ Материалшунослик институтида т.ф.д. М. С. Пайзуллаханов раҳбарлигида 2017-2020 йилларда олиб борилган № ПФИ ФИ ФА-Ф-3-02 “Мужассамлашган қуёш нурлари ва магнит индукцияси оқимида синтез қилинган барий, стронций ва висмут ферритлари ассосида магнит материалларнинг тузилиши ва хусусиятларини ўрганиш” номли фундаментал лойиҳа илмий-техникавий вазифаларни бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2021 йил 25 январдаги № 2/1255-215-сон маълумотномаси). Илмий натижалардан фойдаланиш синтез қилинган материалнинг дисперсиясига кучли таъсир этувчи эритманинг совиш тезлиги уни амалга ошириш усулига боғлиқ бўлишини аниқлаш имконини берди.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish