Исакова Мухаё Сражидиновнанинг

фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «XIX аср охири – XXI аср бошларида Ўзбекистонда архив ишининг шаклланиши ва ривожланиши», 07.00.01–Ўзбекистон тарихи (тарих фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.1.DSc/Tar10.

Илмий маслаҳатчи: Зияева Доно Хамидовна, тарих фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Тарих институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc 27.06.2017.Tar.01.04.

Расмий оппонетлар: Расулов Абдулла Насриддинович, тарих фанлари доктори, профессор; Хасанов Бахтиёр Вахапович, тарих фанлари доктори; Хайитов Шодмон Ахмадович тарих фанлари доктори.

Етакчи ташкилот: Тошкент давлат педагогика университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: республикада архив ишини ташкил этиш ва ислоҳ қилиш жараёнлари ҳамда замонавий архив тизимини такомиллаштириш ва ривожлантириш истиқболларини тадқиқ этишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

ҳужжатларни сақлаш бўйича архив амалиёти замонавий Ўзбекистон ҳудудида сарой архивлари кўринишида илк давлатчилик даврларидан бошлаб мавжуд бўлганлиги ва анъанавий тарзда ўзгариб борганлиги тарихий далиллар билан исботланган; 

совет даврида архив ишини марказлаштириш сиёсати оқибатида собиқ иттифоқдаги барча республикалар қатори Ўзбекистонда архивларнинг фаолияти қатъий режалар асосида чекланганлиги, ҳужжатлардан тадқиқот ишларида фойдаланиш мураккаблашиб, сиёсий вазифалари кучайиб борганлиги, натижада муҳим ижтимоий институт бўлган архивларнинг нуфузи пасайиб кетганлиги аниқланган;

мустақил Ўзбекистонда архив иши соҳасидаги давлат сиёсати, ислоҳотлар моҳияти ва уларнинг натижалари ёритиб берилган;

юридик ва жисмоний шахслар мурожаатларини бажариш, жумладан архивларда аҳолига хизмат кўрсатиш, ижтимоий-ҳуқуқий сўровларини бажаришни ўз вақтида, сифатли ташкил этиш билан боғлиқ масалаларни ҳал этишни такомиллаштириш, хусусан, маҳаллий ҳокимликлар ҳузуридаги идоралараро хўжалик ҳисобидаги шахсий таркиб ҳужжатлари архивлари фаолиятини қайта ташкил этиш зарурияти сиёсий, иқтисодий ва ижтимоий жараёнлар билан узвий боғлиқликда асослаб берилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:

ХIХ аср охири – ХХI аср бошларида Ўзбекистонда архив ишининг шаклланиши ва ривожланиши тарихи бўйича ишлаб чиқилган илмий хулоса ва таклифлар асосида:

Ўрта Осиё давлатларида ҳужжат юритиш ва ҳужжатларни сақлаш анъаналари, архивларни ҳужжатлар билан жамлаш эволюциясига доир илмий хулосалар Мартин Лютер университетининг Шарқшунослик институти (Германия), ЎзР ФА Тарих институти ҳамда ЎзР МДА ҳамкорлигида амалга оширилган ФТК – 06/2011 «Архивлар овози: Ўрта Осиёнинг совет давригача бўлган ижтимоий тарихидан очерклар» мавзусидаги халқаро илмий лойиҳада фойдаланилган («Ўзархив» агентлигининг 2016 йил 20 декабрдаги 01-26/1229-сон маълумотномаси). Бу нафақат маҳаллий, балки хорижий шарқшунос олимларга Ўзбекистон тарихи билан танишиш ва тадқиқот усулларини бойитиш, жаҳон гуманитар фанлари соҳасида қўлланилаётган ёндашув ва ишланмаларни жорий этиш ҳамда республика архив мероси тўғрисидаги билимларни тарғиб этиш имконини берган;

замонавий архивларнинг тузилиши, бошқарув тизими ва республика марказий давлат архивларининг илмий маълумотнома аппаратининг ўзига хос жиҳатларини очиб берувчи илмий натижалар Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2008 йил 21 августдаги «Ўзбекистон Республикаси Марказий давлат архивларини реконструкция қилиш ҳамда Корея Республикаси ҳукуматининг маблағларини жалб этган ҳолда уларни техник модернизациялаштириш тўғрисида»ги ПҚ-49-сон қарори асосида «Ўзархив» агентлиги ва Корея Республикаси ҳамкорлигида «Марказий давлат архивларини ахборотлаштириш» номли халқаро лойиҳани амалга оширишда фойдаланилган («Ўзархив» агентлигининг 2016 йил 20 декабрдаги 01-26/1229-сон маълумотномаси). Бу махсус «Архив ҳужжатларини бошқариш тизими» дастурини ишлаб чиқишда учта марказий давлат архивларининг ҳужжатлар билан жамланишининг ўзига хос жиҳатлари ва ахборот маълумотлар базасини шакллантиришдаги фарқларини ёритиб беришга ҳисса қўшган;

 олинган илмий хулосалар кенг жамоатчилик орасида архив қонунчилиги ислоҳотларини асослаб бериш ва 2010 йил 15 июнда қабул қилинган янги Ўзбекистон Республикасининг «Архив иши тўғрисида»ги Қонунининг 3, 26 ва 29-моддалари билан белгиланган тартиблар ҳамда Вазирлар Маҳкамасининг 2012 йил 5 апрелдаги 101-сон «Ўзбекистон Республикаси архив ишини янада такомиллаштириш тўғрисида»ги қарорининг 1-иловаси билан тасдиқланган «Архив ҳужжатларини жамлаш, давлат ҳисобига олиш, сақлаш ва улардан фойдаланиш тартиби тўғрисида низом» лойиҳаси, шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси томонидан 2016 йил 22 августда қабул қилинган «Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида»ги қонуннинг 24-моддаси билан тасдиқланган «Архив иши тўғрисидаги қонун ҳужжатларини бузиш»га оид жавобгарлик меъёрларини ишлаб чиқишда қўлланилган («Ўзархив» агентлигининг 2016 йил 20 декабрдаги 01-26/1230-сон маълумотномаси). Ушбу таклифлар соҳага оид меъёрий-ҳуқуқий базани такомиллаштирига хизмат қилган.