Турсунали Джумаевнинг 
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбек тили лисоний структурасининг реликтолингвистик аспекти (фонетик, лексик, морфологик сатҳ)”, 10.00.01–Ўзбек тили (филология фанлари).  
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.1.DSc/Fil278. 
Илмий маслаҳатчи: Менглиев Бахтиёр Ражабович, филология фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қарши давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Fil.70.01 рақамли бир марталик Илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Дадабоев Ҳамидулла филология фанлари доктори, профессор; Ўрозбоев Абдулла, филология фанлари доктори, доцент; Усмонова Шоира Рустамовна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: амалий ва назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ҳозирги ўзбек адабий тили сатҳларида сақланиб қолган тарихий-лисоний қолдиқларни бинар аспектда очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
таълим жараёнида муаммоли вазиятларни юзага келтирувчи лисоний унсурларнинг тилшуносликда фонетик, лексик, морфологик сабаблари аниқланиб, уларнинг ечими диахроник ва синхроник талқин асосида муайянлаштирилиши орқали тилда бундай тасодифий жараёнлар лисоний реликт деб аталиши кўрсатилган; 
лисоний реликт ва тарихий қолдиқ орасидаги чегара – моддийлик билан бевосита алоқадор, қолдиқ – тарихийлик билан боғлиқ бўлиб,  мазкур лисоний бирлик жамият аъзоларининг онгида яшайдиган лингвистик тушунчалар эканлиги  тарихий ҳамда замонавий лисоний далиллар асосида аниқланган; 
лисоний реликтларнинг юзага келиши бир неча тиллар орасидаги  диахроник ва синхроник умумийликлар лисоний бирликдаги дифференциал ва интеграл фонетик-орфоэпик фарқ ҳамда адабий меъёр, нутқ жараёнида иштирок этадиган экстралингвистик омиллар натижасида содир бўлиши мумкинлиги далилланган; 
лисоний реликтларнинг фонетикада унлиларнинг беқарорлигида, ундошларнинг ўрин алмашиниш имкониятларида, лексик бирликларда сўз формасининг замонавий тил меъёрларига мос келмаслиги унинг тилдаги энг қадимги белгиларни ўзида жамлаганлиги билан, морфологияда эса шакл ва маъно номутаносибликларида ҳамда морфологик кўрсаткичларнинг кўп ададда сақланиб қолиши натижасида намоён бўлиши реликтолингвистик меъёр орқали асосланган; 
узлуксиз таълимнинг барча бўғинларида фойдаланиладиган дарсликлар, ўқув қўлланмаларида мавжуд бўлган фонетика ва морфологияда юзага келадиган  ижтимоий, бадиий ифодавий, конструктив муаммоли вазиятларнинг ечимини топиш усуллари, изоҳли луғатлар тузишда сўзларнинг тўғри ва ҳаққоний луғавий маъноларини аниқ кўрсатиб, йўл қўйилган орфографик, лексик-семантик, морфологик камчиликларни бартараф этиш мезонлари белгиланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек тили лисоний структурасининг реликтолингвистик аспекти бўйича олинган илмий натижалар асосида: 
таълим жараёнида муаммоли вазиятларни юзага келтирувчи лисоний унсурларнинг сабаблари аниқланиб, уларнинг ечими диахроник ва синхроник талқин асосида муайянлаштирилиши орқали тилда бундай тасодифий жараёнлар лисоний реликт деб аталишига оид хулосасидан Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий тадқиқот институтида бажарилган ФА-Ф1-Г003 рақамли “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функционал сўз ясалиши” мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2021 йил 26 февралдаги 17-01/129-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек ва қорақалпоқ адабий тили сатҳларидаги муаммолар ечимини таъминлаш вазифаларини белгилаш имконини берган; 
лисоний реликтларнинг юзага келиши: бир неча тиллар орасидаги умумийликлар; лисоний бирликдаги фонетик-орфоэпик фарқ ҳамда экстралингвистик  омиллар натижасида содир бўлиши мумкинлигига оид хулосаларидан Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий тадқиқот институтида бажарилган ФА-Ф1-Г003 рақамли “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функционал сўз ясалиши” мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган. (Ўзбекистон Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2021 йил 26 февралдаги 17-01/129-сон маълумотномаси). Натижада лисоний реликтнинг ўзбек ва қорақалпоқ фонетик, лексик, морфологик тизимлардаги ўрнини аниқлаш  имконини берган;
изоҳли луғатлар тузишда сўзларнинг тўғри ва ҳаққоний луғавий маъноларини аниқ кўрсатиб, йўл қўйилган камчиликларни бартараф этиш мезонларини белгилaш aсосидa “Ўзбек тилининг реликтолингвистик талқинли сўзлари луғати” (ISBN 978-9943-2418-2-9) тузилгaн. Нaтижaдa ўзбек тилидaги реликтолингвистик талқинли сўзларнинг қўллaнилишигa aниқлик киритиш вa луғaтлaрнинг оптимaл вaриaнтлaрини ярaтиш имконини бергaн;
лисоний реликтларнинг юзага келиши: бир неча тиллар орасидаги умумийликлар; лисоний бирликдаги фонетик-орфоэпик фарқ ҳамда экстралингвистик  омиллар натижасида содир бўлиши мумкинлигига оид илмий хулосаларидан Қашқадарё вилояти телерадиокомпаниясининг «Сўзлар жавоҳири» кўрсатуви ҳамда вилоят радиосининг «Воҳа садоси» эшиттириши сценарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Қашқадарё вилояти телерадиокомпаниясининг 2021 йил 21 майдаги 569-сонли маълумотномаси). Натижада кўрсатув ва эшиттиришлар мазмунининг маърифий ва амалий жиҳатдан бойиш имконини берган.