Жумева Азиза Аскаровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик  шифри  (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Янги Селлер пестицидини токсикологик баҳолаш ва атроф-муҳит объектларида гигиеник жиҳатдан меъёрлаш» 14.00.07-Гигиена (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:B2021.1.PhD/Tib1668
Илмий раҳбар:  Искандарова Гулноза Тулкиновна, т.ф.д., профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат тиббиёт институти
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03
Расмий оппонентлар: Эрматов Низом Жумакулович, тиббиёт фанлари доктори, доцент; Хаширбоева Динара Махкамбоевна тиббиёт фанлари доктори
Етакчи ташкилот: Тошкент педиатрия тиббиёт институти
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Селлер инсектицидини токсико-гигиеник баҳолаш, инсон организми ва атроф-муҳит объектлари учун хавфсиз бўлган гигиеник меъёр ва регламентларини ишлаб чиқишдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инсектициднинг узоқ таъсир асоратлари канцероген, мутаген, эмбриотоксик, гонадотоксик таъсири бўйича хавфсизилиги асосланган;
инсектициднинг заҳарлилик хусусияти ва биологик фаоллиги унинг кимёвий тузилишига боғлиқлиги баҳоланган;
Селлер инсектицидини токсикологик, атроф-муҳитдаги чидамлилик ва ўсимлик озиқ-овқат маҳсулотларида тўпланиш даражалари исботланган; 
Ўзбекистоннинг иссик иқлим шароитида Селлер инсектицидини қишлоқ хўжалигида ишлатишнинг хавфсиз гигиеник меъёрлари ва регламентлари ишлаб чиқилган
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Янги Селлер пестицидини токискологик баҳолаш ва атроф-муҳит объектларида гигиеник жиҳатдан меъёрлаштиришни такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
қишлоқ хўжалигида экологик шароитларнинг ўзгариш натижасида маҳсулотларни етиштириш, зарракунадаларда зарарланиши олдини олиш, хавфсиз ва сифатли маҳсулотларни етиштириш бўйича «Селлер инсекцидини қишлоқ хўжалигила ишлатилганда атроф-муҳит ва аҳоли соғлиғини мухофаза қилиш бўйича услубий тавсиялар» номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 9 февралдаги 8н-д/55-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома турли экологик шароитларда қишлоқ хўжалик маҳсулотларнинг ҳосилдорлигини оширишда замонавий пестицидларнинг инсон организмига бўлган заҳарлилик, аллергенлик, мутагенлик, эмбриотоксик ва концерогенлик ножўя таъсир доирасини камайтириш имконини берган;
қишлоқ хўжалигида ишлатиладиган замонавий пестицидларнинг заҳарлилик ва хавфсизлигини баҳолаш орқали сифатли маҳсулотларнинг ишлаб чиқиш бўйича «Янги селлер пестицидига гигиеник меъёрлар ишлаб чиқиш» номли услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 9 февралдаги 8н-д/55-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома замонавий пестицидларни ишлатишда хавфсиз ва сифатли озиқ-овқат маҳсулотларнинг ишлаб чиқишни такомиллаштириш орқали инсонларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш имконини берган;
янги Селлер пестицидини токискологик баҳолаш ва атроф-муҳит объектларида гигиеник жиҳатдан меъёрлаштиришни такомиллаштиришга қаратилган тадқиқот натижалари соғлиқни сақлаш амалиётига, жумладан, Бухоро вилояти санитария-эпидемиология осайишталиги ва жамоат саломатлиги бошқармаси, Ғиждувон ва Жондор туманларининг фермер хўжаликлари амалиётига жорий қилинган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 10 августдаги 8н-д/219-сон маълумотномаси). Натижада Селлер инсектицидининг атроф-муҳитда хавфсизлигини регламентлаштиришда сув ҳавзаларида рухсат этилган концентрацияси 0,04 мг/л, атмосфера ҳавосида 0,002мг/м3, ишчи жойлардаги ҳавода 0,24мг/м3, тупроқда 0,2мг/кгни, Селлер инсектицидининг майда доначали сариқ тупроқда сақланиш даражаси (Т95) 90-115 кун, майда доначали шағал тупроқда 115 кундан ортиқ эканлиги асослаш орқали ушбу пестициднинг токсикологик хафвсизлиги баҳолаш меъёрлаштириш тизимини гигиеник баҳолаш имкони берган.