Ablakulova Shoxsanam Davronovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Genetik tekshiruv usullari yordamida odatiy homila tushishi profilaktikasini takomillashtirish», 14.00.01 – Akusherlik va ginekologiya (tibbiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2020.3.PhD/Tib1384.
Ilmiy rahbar: Ayupova Farida Mirzaevna, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Samarkand davlat tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasalar nomi, IK raqami: Respublika ixtisoslashtirilgan akusherlik va ginekologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi, PhD.04/05.06.2020.Tib.114.01
Rasmiy opponentlar: Ixtiyarova Gulchexra Akmalovna, tibbiyot fanlari doktori; Irgasheva Sevara O‘tkurovna, tibbiyot fanlari doktori.
Yetakchi tashkilot: Toshkent pediatriya tibbiyot instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: molekulyar genetik tadqiqot usullari yordamida odatiy homila tushishi profilaktikasini angiogenez (VGFA S634G) va kseniobiotiklar biotransformatsiyasining I (CYP1A1 rs1048943, CYP1A1 rs4646421) va II(GSTP1 rs1138272) bosqich genlari polimorfizmini o‘rganish asosida takomillashtirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor O‘zbekistonda yashovchi ayollarda odatiy homila tushishining molekulyar mexanizmida angiogenez VEGFA geni G634C (rs2010963) polimorfizmi va kseniobiotiklar biotransformatsiyasining I(CYP1A1 rs1048943, CYP1A1 rs4646421) va II (GSTP1 rs1138272) bosqichini tartibga soluvchi asosiy genlar polimorfizmining hissasi aniqlangan;
ilk bor anamnezida birlamchi va ikkilamchi odatiy homila tushishi bo‘lgan ayollarda genlar polimorfizmlarining birgalikdagi ta’siri natijalari aniqlangan;
angiogenez geni va kseniobiotiklar biotransformatsiyasining I va II bosqichlarini tartibga soluvchi genlar polimorfizmini aniqlash asosida reproduktiv qayta yo‘qotishlarni oldini olish maqsadida predgravidar tayyorlash tamoyillari ishlab chiqilgan;
predgravidar tayyorgarlik bosqichi va homiladorlikning birinchi trimestrida antioksidant, yuqori samarali biologik aktiv qo‘shimchalar, kompleks davo choralari bilan birgalikda qo‘llanilganda, keyingi homiladorlikning qoniqarli kechishi isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Reproduktiv yoshda odatiy homila tushishi kuzatilgan ayollarda molekulyar-genetik holatini aniqlash bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
anamnezida odatiy xomila tushishi kuzatilgan ayollarda genetik omillar va klinik-anamnestik xavf omillariga asoslangan xolda ishlab chiqilgan algoritmning targ‘iboti bo‘yicha «Algoritm vedeniya jenshhin s geneticheskoy predraspolojennost`yu na nevinashivanie beremennosti» va «Homila tushishiga genetik moyilligi bo‘lgan ayollarda homiladorlikni olib borish algoritmi» nomli uslubiy tavsiyanomalari tasdiqlangan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2021 yil 16 apreldagi 8n-r/314-son ma’lumotnomasi). Natijada odatiy homila tushishi bilan asoratlanishni erta tashxislash, klinik kechishini aniqlash, laborator tashxislashning optimal variantlarini yaratishga xizmat qilgan;
tadqiqot davomida tashxislash va davolash samaradorligini oshirish borasida olingan natijalar sog‘liqni saqlash amaliyotiga, jumladan, Samarqand shahridagi 3-sonli tug‘ruq kompleksi va SamDTI 1-klinikasining ginekologiya bo‘limlari amaliyotiga tatbiq etilgan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2021 yil 11 iyundagi 8n-d/182-son xulosalari). Amaliyotga tatbiq etilgan natijalar odatiy homila tushishi bilan asoratlangan ayollarda, davolash va tashxislash sifatini yaxshilash, kasallikning asoratlari chastotasi hamda ayollar o‘limini qisqartish, davolash xarajatlarini kamaytirish va bemorlar hayot sifatini yaxshilashga xizmat qiladi.